Gaguritan Liku

Saking Wikipédia


Gaguritan Liku
Aran liyanangaguritan·liku
SorohSusastra
Pinanggal asal1991
Kawedar kapertama ringPadang Kerta, Karangasem, Karangasem
Basa(-basa)Basa Kawi
LakaranLontar
Ukuran40 cm x 3,5 cm
FormatGaguritan
AksaraAksara Bali
Lempir35
Ngranjing Koleksi ringKapustakaan Kantor Dokuméntasi Budaya Bali
Klasifikasi Gedong KirtyaItihasa

Gaguritan Liku inggih punika silih tunggil kakawian tradisional Bali marupa tembang.Pupuh sané kanggén ring gaguritan liku minakadi pupuh sinom.[1]

Ringkasan Carita[uah | uah wit]

Ida Sang Prabu sareng Ida Pramiswari ring panagari Daha sané madué oka istri asiki, ayune kalangkung. Wenten kacrita patih sané kaandelang olih Sang Prabu, wicaksana tur pradnyan, nenten wénten manandingin. Patih punika mawasta Patih Kudanilarsa. Patih Kudanilarsa taler madué oka istri asiki maparab I Limbur sané kaangken liku olih Sang Prabu. Nanging I Limbur nenten karunguang sawiréh pangadege selem sada ganggas, nyonyo lambih, bok barak, batis kadi tiing petung tur kahkah kacicingan, munyi gedé tur sarag. Geginane tuah dados pangayah Ida Sang Prabu kalih Ida Pramiswari, juru ulig odak, juru ambil toya, miwah sané lianan. Punika mawinan I Limbur Temporat peteng lemah sedih raris mantuk jagi nunas guna tekén rerama. Patih Kudanilarsa erang santukan okanne rauh sambil manangis. Irika raris I Lembur Temporat karangsukin guna tur kapayasin. Wusan punika kaicen parekan dadua raris matulak kapuri. Sampun prapti ring puri, Ida Sang Prabu uyang paling kaliputan baan guna punika. Pramiswari miwah rabine sami nenten wénten karunguang malih. I Limbur sané marasa mangkin dewekne kasayangang mawuwuh banggi. Pramiswari miwah madune akehnyane sawatara satus, makejang nenten wénten purun ngraos napi malih piwal tekén pituduh Limbur utawi I Liku. Yadiastun sampun kasayangang olih Ida Sang Prabu, nanging I Liku durung lega. Dané mapikayun mangda Ida Pramiswari seda santukan I Liku bekung, nenten madué oka. Punika mawinan peteng lemah dané ngiket daya pacang ngrusak Ida Pramiswari. Irika raris I Liku matur ring Ida Sang Prabu mangda Ida Pramiswari miwah okanne katundung tur kagenahang ring tengahing alas. Ida Sang Prabu magebras ngrereh Ida Pramiswari, sesampune katemu raris katigtig tur katinjak kantos babak belur. Ida Sang Prabu ngandika mangda Ida Pramiswari kalih okanne katundung tur kakutang ring alase tur kakaryanang kubu irika, nenten dados mantuk ka puri. Ida Pramiswari raris mamargi ka alase sareng okanne sané kantun alit. Kasuwen ring alase, sangunnyane sampun telas. Ida Pramiswari miwah Raden Dewi nyabran dina ngajeng woh-wohan. Sedek dina anu, Ida Pramiswari sungkan weteng ngraris seda. Raden Dewi sané katinggal seda pamuputne kaduduk olih Dukuh Istri. Sesampune munggah truni, Raden Dewi jegege mangayang-ngayang. Ida raris magentos parab dados Cilinaya. Kocap okan Prabu Koripan sané mapasengan Jayasemara lunga maboros ka tengah alas. Irika raris Ida kacunduk sareng Cilinaya tur makakalih saling tresna. Raden Dewi kairing ring taman kantos madué putra asiki, Raden Jaya Semara nenten taen tangkil ka puri. Ida Sang Prabu lingsir ring Koripan uning indik Jaya Semara sampun madué rabi mawasta Cilinaya, nanging dané nenten cumpu. Ida Sang Prabu lingsir raris ngutus I Patih mangda nyedayang Cilinaya. Jaya Semara kautus baan Ida Sang Prabu ngrereh kidang putih mangda pasah sareng Cilinaya miwah okanne. Sesampune Jaya Semara ninggal Cilinaya, I Patih ngrereh Cilinaya tur ngorahang indik dané kautus olih Ida Prabu Lingsir mangda ngamatiang Cilinaya. Cilinaya pacang kamatiang ring sisin bangawane kangin sané mawasta ring Pandan Sekar. Cilinaya raris ngaryanin surat praya katurang ring Jaya Semara. Cilinaya ngaturang dané kamatiang antuk utusan Ida Prabu lingsir tur ngaturang genahne pacang kamatiang. Lianan ring punika Ida taler ngaturang indik ragane tuah mamisan sareng Jaya Semara. Sampun prapti ring Pandan Sekar, Cilinaya nyangkil okane kari manyusu raris kasuduk olih I Patih kantos seda. Dukuh Istri nangis sambil masasambatan ngemban okane Cilinaya. Jaya Semara sané maboros ring alase nenten manggihin kidang putih raris matulak budal. Sampun prapta ring taman, punggawane ngaturang tulis saking Cilinaya. Jaya Semara nenten kayun tulak ka puri, Ida raris nuju Pandan Sekar. Irika dané kacunduk sareng dukuh istri miwah okane. Sesampune uning indik Cilinaya sampun seda, Jaya Semara mangregep mangastuti mangda gelis seda tur kapanggih sareng Cilinaya. Kacrita Jaya Semara taler seda raris matemu sareng Cilinaya ring Swargan. Makakalih raris parek ring Hyang Guru tur mapinunas mangda sida tulak ka mrecapada. Punika kalugrain olih Hyang Guru sané ngranayang makakalih malih urip tur prasida kacunduk sareng Dukuh Istri miwah okane. Raden Mantri Jaya Semara, raden Dewi Daha, okanne miwah Dukuh Istri raris mantuk ka puri Koripan, praya tangkil ring Ida Sang Prabu lingsir. Sampun prapti ring Koripan, Raden mantri Jaya Semara ngaturang indik Cilinaya punika tuah Raden Dewi daha, misan dané ring Daha. Ida Sang Prabu lingsir kangen miarsa, ngelut Raden Dewi tur nunas pangampura. Raden Mantri Jaya Semara miwah raden Dewi Daha raris kakaryanang pabuncingan. Ida Prabu lingsir ngutus patih ka Daha praya ngaturin Ida Sang Prabu Daha mangda ngrauhin pabuncingan Raden Mantri miwah Raden Dewi. Ida sang prabu Daha ngrauhin pabuncingan okanne ring Koripan nanging I Limbur miwah Patih Kudanilarsa nenten sareng. Kocap ring Daha, gunane I Limbur malecat, punika mawinan I Limbur waluya kadi riin. Punika taler Ida Sang Prabu daha sané kari ring Koripan wau eling ring Ida Pramiswari miwah okanne krana sampun tan kaliputan guna I Limbur. Ida Sang Prabu daha manangis nunas pangampura ring okanne. Pamuputne Ida Sang Prabu Daha ngutus Patih mangda ngamatiang I Limbur miwah Patih Kudanilarsa.[2]

Pragina[uah | uah wit]

  • I Liku
  • Ida Sang Prabhu
  • Ida Pramiswari
  • Patih Kudanilarsa
  • Raden Dewi Daha
  • Raden Mantri Jaya Semara
  • Dukuh Istri
  • Ida Prabu Lingsir Koripan

Pustaka[uah | uah wit]

  1. "Ban/Gaguritan Liku - Wikisource". wikisource.org (ring Inggris). Kaaksés 2021-05-01.
  2. "Gaguritan Liku - Palm Leaf Wiki". palmleaf.org. Kaaksés 2021-04-29.

Pranala jaba[uah | uah wit]