Kakawin Parthayadnya

Saking Wikipédia


Kakawin Parthayadnya
Aran liyanankĕkawin·​paŕṭayadña
SorohSusastra
Kawedar kapertama ringMajapahit
Basa(-basa)Basa Kawi
LakaranLontar
Ukuran56 cm x 3,7 cm
FormatKakawin
AksaraAksara Bali
Ngranjing Koleksi ringSawan miwah Perpustakaan Kongres Amerika Serikat
Klasifikasi Gedong KirtyaItihasa

Kakawin Parthayadnya silih tunggil kakawin mabasa Kawi. Yadiastun nénten kuningin sapa sira sané ngawi kakawin puniki, menawi antuk tata basa ipun kacawang kasusun ring aab sané pateh sareng Kakawin Arjunawiwaha miwah Kakawin Sutasoma. Asapunika tatwa ring kakawin puniki maosang soroh cakepan ring aab Majapahit pantaraning patengahan miwah ungkur. Pangawi kekawin puniki kauningin pinaka pangawi sané waged ring ngawangun sajak indik kahanan palemahan miwah indik semara. Kakawin puniki nyaritayang, indik pamargin sang Arjuna sané nglintangin genah-genah suci. Kekawin puniki taler ketah kabaos kekawin Subhadrawiwaha.

Daging[uah | uah wit]

Para Pandawa kauningin seneng kacerokan sareng Korawa. Ngantos Dewi Drupadi kuacanidané kabuka olih Dursasana, ring ajeng raja-raja ring Puri Astina. Pamuputnyane, sangkaning Sang Pandawa kaon sangkaning daya singid Sang Sakuni, Pandawa kapaksa ngamargiang wanaprasta laminyane 12 warsa.

Raja Yudhisthira nganikayang indik genah nyeneng. Sang Bima nganikayang, herang manah ipun; pati urip sampun nampek, nénten ngarasayang wirang. Sasampun mabaosan, Arjuna kanikain ngamargiang pamargi ngrereh genah suci utawi Tirtha Arjuna mamargi nuju gunung Indrakila, meneng ring patapan bagawan Mahayani ring Wanawati. Sasampun mamargi malih, Arjuna ring Wana manggihin déwi Sri saking krajaan Indraprastha, ngumbara saking puri mawinan tatindakan nénten patut raja Yudhisthira. Déwi Sri prasida mawali nuju Puri pinaka kajaga becik. Dewi Sri sesampun ngicain paarah-arah, lantas moksa. Arjuna sasampunné matemu sareng Bathara Kamajaya. Arjuna kanikain pacang nemu pikobet ring satunggil danu maaran Nalamala, sirah tiga; satunggil kunjara, sarunggil sirah danu, sané tiosan sirah paksi. Kamajaya sesampun ngapanggih sesampunné ical.

Saparauhné ring telaga ageng Arjuna sujatiné nemuin danu Nalamala. Pun danawa nguningin Arjuna samadi, selanturné rauh slira bathara. Pun Danawa manados jerih, ngacala, menawi Mawi ngancem pacang medal malih ri kala aab Kaliyuga.

Arjuna ngalanturang nuju genah Wyasa (Abiyasa); Sesampun ngapanggihin pinaka ida kautus olih raja Yudhisthira antuk masemédi ring Indrakila, Bagawan Wyasa nganikayang ajahan miwah paarah-arah indik genah gunung Indrakila. Arjuna ngalanturang pasemédian irika.[1]

Manggala[uah | uah wit]

Puniki manggala Kakawin Parthayadnya. Ring sor puniki kaunggahang manggala miwah artosnyane.

Manggala Artos
1. 1 a. Om Rudrāks.a namo 'stu te mara panembaha ra putu bhat.āra nityaça 1. 1 a. Om Sang Hyang Rudra puja titiang, putu pamuja hyang bathara nitya
1 b. sang munggw ing teleng ing hid.ep sang atiçūnya tuhu-tuhu jagatpramodhita 1 b.napi sané wentén ring tengah ati, sané abot ring sujatiné, pinaka kasujatian punika... jagat
1 c. mwang sakwèhnira pan.d.itādhika wiwéka rinacananiki swarastuti 1 c.sareng sinamian wong wicaksana..
1 d. sang wijñâtmaka ring langö kawi wenang tuladana saguritnirêng sabhā 1 d. sang sampun putus ring kasaénanipun kidung prasida kasarengin kakidungan ipun déning tiyang kathah
2 a. mèweh ngwang mucapê kadarçitani sarwagatanira hanêng jagaddhita 2 a.
2 b. ndan sūks.mān sumilib ring an.d.ajana kokiranira n atirūpa wīryawān 2 b.
2 c. sang twasning lara rāga sārining unang sang amisani rarasning angrengö 2 c.
2 d. sang sāks.āt pinakêsining manah akung rahina wengi lanângudang lulut 2 d. sang prasasat isining manah asih ring wengi, nityasa angasih-asih
3. a. yêkîng ambek angèl çumakti ri wiyoganing alara kenêng smarânala 3 a.
3 b. pangdéning lara rāga yêki tumuwuh ri hati mamunah anggeseng manah 3 b.
3 c. tres.n.âgöng sumaput peteng temahan ing rahina pati-gagap-gagap tutur 3 c.
3 d. kāmârtha pwa ya hétuning mapeningan mamulanguni ri sang huwus licin 3 d.
4 a.yângdé rañca ri citta mangkin alengö tekaping alara çoka kāsyasih 4 a.
4 b. nghing wikwā juga ng enakânusupa ring wana tumulusa tan kabañcana 4 b.
4 c. çaktyângungsira siddhaning manemu sandhi kalepasani patyaning tiga 4 c.
4 d. nghing têkā palakun ri pādanira sang yatiwara malesâwakâjñana 4 d.
2.1 a.Hana tâs.t.alingga ya winastu lewih pinakopajīwaning atīrtha hayu pagaway halâhayu ya wastu hilang ri wekasni sandhining amuks.a hati 2. 1 a.
1 b. ya ta hétuning manemu çabda tutur apan éweha ng luputa ring wimala dyutakarma yêka mangimur mangikū ya dumèhnikā manemu pāpa magöng 1 b.
1 c. wara darçanānta huningan rumuhun nrepa Pān.d.awèki caritan ta nihan... 1 c.

Pustaka[uah | uah wit]

  1. Adhedhasar ing karyanipun Poerbatjaraka, Kapustakan Djawi (1952:57-58)

Suratan[uah | uah wit]