Gamelan Bali

Saking Wikipédia
Gamelan Bali
Pragina miwah iringan gamelan Bali warsa 1910-1930
Gamelan orkestra saking Kuta, Bali

Gamelan Bali inggih punika silih tunggil gamelan sané wénten ring propinsi Bali, Indonésia. Wénten taler sané maosang wastan gamelan dados gambelan. Gamelan puniki madué kabinayang majeng ring gamelan Jawa inggih punika wing wentuk bilah (bilah ring saron) langkung tebelan, wentuk pencok madué akéh wilah, tur langkungan cepetnyané. Gamelan Bali madué cecirén inggih punika suarannyané sané ageng, cepet, tur pahan gendingnyané langkungan mauwah-uwah. Ritme suarannyané cepet utamannyané krana pupulan gamelan sané mawentuk simbal sané alit sané mawasta céng-céng.[1]

Lelintihan[uah | uah wit]

Panglompokan Gamelan Bali sampun kabaosang indik Gamelan Wayah dados soroh gamelan sané pinih kuno saking Gamelan Bali, inggih punika sadurung abad ka XV. Wénten makudang-kudang gamelan sané ngranjing ring soroh puniki, sakadi Gamelan Gambang. Kawéntenan Gamelan Gambang wénten ri tatkala Kerajaan Gélgél. Kacritayang Gusti Ngurah Klanting silih tunggil putra saking Dalem Waturenggong (1460-1550) sané nénten prasida nerima belinnyané sané mawasta I Gusti Ngurah Tabanan dados Raja. Sasampun kauningin olih Dalem Waturenggong, Gusti Ngurah Klanting kanikayang mangda ngrereh lontar sané kadruwénin olih wong gamang, krana Ida mapikayun lontar punika nénten pacang kapolihang. Nanging Gusti Ngurah Klanting prasida ngamolihang lontar punika, nika mawinan kerajaan kapah dados kalih. Sadurung dados raja, Gusti Ngurah Klanting kanikayang mangda ngaryanin gamelan sané gendingnyané mawit saking lontar punika. Gamelan punika kaanggén ring upakara Ngabén (Pitra Yadnya). Manut saking galah punika kramané nganggén gamelan gambang dados pangiring ring upakara Ngabén. Wénten taler sané maosang ring kulawarga Arya Simpangan (sekaa gambang ring galahé puniki) sané naenin meneng ring kerajaan Tabanan, seneng ring gamelan punika. Nika mawinan Arya Simpangan ngaryanin gamelan ri tatkala mawali ka Sembuwuk. Manut saking galaé punika Gamelan Gambang wénten taler ring Banjar Sembuwuk, Désa Péjéng Kaja.

Soroh[uah | uah wit]

Manut saking bahan antuk ngaryanin, krama Bali sampun ngabinayang soroh gamelannyané. Wénten gamelan perunggu sané ketah kawastanin gamelan krawang krana kakaryanin olih pandé krawang (ahli perunggu). Wénten taler gamelan sané kakaryanin saking tiing, miwah Gamelan Slonding sané kakaryanin saking wesi. Gamelan slonding dados gamélan sané pinih antik krana nénten ketah kaanggén. Soroh gamelan inggih punika:[2]

Gamelan Wayah[uah | uah wit]

Gamelan punika wénten sadurung abad ka-15 M. Ring gamelan puniki akéh wénten bilah tur durung wénten kendang. Gamelan sané ngranjing ring soroh puniki:

  1. Angklung
  2. Gender Wayang
  3. Baleganjur
  4. Genggong
  5. Bebonangan
  6. Geng Beri
  7. Caruk
  8. Gong Luwang
  9. Gambang
  10. Selonding

Gamelan Madya[uah | uah wit]

Gamelan puniki wénten ring sawatara abad ka-16 M ngantos abad ka-19 M. Ring gamelan puniki sampun wénten kendang. Gamelan sané ngranjing ring soroh puniki:

  1. Batel Barong
  2. Bebarongan
  3. Joged Pingitan
  4. Penggambuhan
  5. Gong Gedé
  6. Pelegongan
  7. Semar Pagulingan

Gamelan Anyar[uah | uah wit]

Gamelan puniki wénten ring abad ka-20 M, ring gamelan puniki akéhan suara kendangnyané:

  1. Adi Merdangga
  2. Manikasanti
  3. Bumbung Gebyog
  4. Semaradana
  5. Bumbang
  6. Gong Suling
  7. Geguntangan
  8. Jégog
  9. Genta Pinara Pitu
  10. Kendang Mabarung
  11. Gong Kebyar
  12. Okakan atau Grumbungan
  13. Janger
  14. Tektekan
  15. Joged Bumbung

Alat Musik[uah | uah wit]

Réyong

Wastan alat musik ring gamelan, inggih punika:[3]

  1. Jiyèng
  2. Réyong
  3. Kanthil
  4. Gangsa
  5. Jigog
  6. Jublak
  7. Gong
  8. Kenong
  9. Kethuk
  10. Cèng-cèng(Kecrak)
  11. Kendang
  12. Gendèr
  13. Suling

Pustaka[uah | uah wit]

  1. Spiller, Henry (2010-04-15). "Focus: Gamelan Music of Indonésia". doi:10.4324/9780203930991. Cite journal requires |journal= (help)
  2. Kulo, Blog (2018-05-26). "Gambelan (Gamelan) Bali - Alat Musik Tradisional Khas Budaya Bali". Blog Kulo (ring Indonesia). Kaarsipin saking versi asli tanggal 2019-02-17. Kaaksés 2019-02-17.
  3. Suharta, I Wayan (2019-09-06). "Jenis Dan Teknik Membuat Instrumen Suling Dalam Seni Karawitan Bali". Mudra Jurnal Seni Budaya. 34 (3): 358–365. doi:10.31091/mudra.v34i3.794. ISSN 2541-0407.