Herman Neubronner van der Tuuk

Saking Wikipédia
Herman Neubronner van der Tuuk
Potrét Herman Neubronner van der Tuuk
Embas(1824-02-23)23 Pébruari 1824
Malaka Belanda, Malaya (mangkin Malaka, Malaysia)
Séda17 Agustus 1894(1894-08-17) (yusa 70)
Surabaya, Hindia Belanda
Karir Ilmuwan
BidangLinguistik

Herman Neubronner van der Tuuk (embas ring Malaka, 24 Oktober 1824 – seda ring Surabaya, 17 Agustus 1894 ring yusa 69[1]) ento juru panyalin basa, linguis muah peneliti basa-basa asli Hindia Belanda, buka Basa Melayu, Jawa, Sunda, Toba, Lampung, Kawi muah Basa Bali.

Masa anom muah Pangajahan[uah | uah wit]

Van der Tuuk lekad di Malaka ané dadi pahan Hindia Belanda dugasé ento. Ajinné anak Belanda tur ibunné Éropa atenga tur atenga pribumi. Duk 1825 Malaka kajuang olih Britania tur kulawargan Van der Tuuk magingsir ka Surabaya, di pulo Jawa.

Dugas Van der Tuuk matuuh 12 ida masekolah lantas dugas ida 16, duk taun 1840, ida macelep ka Univérsitas Groningen, tongos ida malajahin hukum. Nanging ida lebih demen malajahin linguistik lantas duk 1845 ida magingsir ka Univérsitas Leiden apang malajah basa Arab muah basa Pérsia ajak Th.W. Juynboll, ahli basa Arab. Van der Tuuk masih malajahin basa Sansekerta muah basa Melayu.

Politik linguistik di Hindia Belanda[uah | uah wit]

Aktivitas linguistik di Hindia Belanda matetujon nyalin basan Al Kitab tekén basa-basa asli uli Indonésia, ngawit uli basa Jawa muah basa Melayu. Di tengah abad ka-19 linguis-linguis misionaris suba sayaga ngawit nyalin basa Nusantara lénan masih. Silih tunggal basa ané kapilih ento basa Batak. Basané ento kapilih mapan politik muah agama. Misionaris Katolik ané satondené dugasé ento tusing dadi magaé. Sekat 1807 suba dadi macelep koloniné buin tur ngawit adu ajak misionaris Kristen Protéstan. Dané dot ngandeg Islam masih. Kraman Sumatera Timur paling liu ané dadi Muslim nanging krama di tengah pulo, buka anak Batak, tonden dadi Muslim wiadin Kristen tur kaankenin animis ané enu dadi ka-islamang wiadin ka-kristenang. Misionaris Kristen Belanda kautus tekén Nederlands Bijbel Genootschap / NBG (Sekaa Nyalinang Basan Al Kitab).

Pagaé[uah | uah wit]

Van der Tuuk sekat cenik dadi dueg malajah basa lén, ento mawinan ida kautus tekén NBG ka tanah Batak apang malajah basa-basané. Kuubé ento tondén tawanga anak Belanda dugasé ento. Ento mawinan van der Tuuk dadi milih dot malajah basa encén. Ida milih basa Toba Batak.

Van der Tuuk rauh di pulo Jawa duk taun 1849. Ditu ida gelem sajan lantas sai-sai kena pinakit muah deprési satuuhan. Duk 1851 ida suba seger tur lunga ka tanah Batak nanging di pasih ida tusing mapikolih krana ditu ada masih anak Melayu liu. Ento mawinan duk 1852 ida lunga ka kuub di tengah pulo, kuang-lebih 90 km uli pasih tur dadi anak Éropa kapertama ané ngiwas danu Toba.

Pagaénné Van der Tukk ada dua: nulis kamus muah tata basa muah nyalinang basan Al Kitab ka basané ento. Sakéwala, duk 1854 ida gelem buin; ento mawinan ida balik ka Belanda nganti taun 1868. Ditu ida nyalinang basan Al Kitab ka basa Batak (1859), pesuang kamus basa Batak (1861), ngaé awig-awig linguistik tur ngamolihang PhD uli Univérsitas Utrecht duk 1861.

Duk taun 1862 NBG ngutus Van der Tuuk ka Hindia Belanda buin apang nyalinang basan Al Kitab ka basa Bali. Nanging Van der Tuuk nulak majalan ka Hindia Belanda tur nongos di Belanda; ditu Ida pesuang Tata Basa Batak duk 1864 muah 1867, nutugang malajah basa, buka basa Bali muah basa Kawi, tur pesuang buku-buku unduk basa Melayu.

Duk 1868 Ida kautus ka Hindia Belanda tekén Akadémi Seni miwah Sains Belanda.[2] Ané mula, Ida majalan ka Lampung nanging ditu gelem buin; ento mawinan Ida balik ka Jawa tongos Ida malajah basa Sunda lantas duk 1870 majalan ka Bali. Di Bali Ida ngawit nulis kamus basa Bali nanging nawang yan patut malajah basa Kawi malu. Ento mawinan Ida mapikayun nulis kamus telung basa: Kawi, Bali muah Belanda. Sakéwala, NBG kalingu nyalinang basan Al Kitab tur tusing ngamaang uratian ka pagaénné Van der Tuuk. Ento mawinan Ida pesu uli gaénné anggo NBG lantas dadi pegawai sipil duk 1873. Suud ento Ida nutugang ngaé kamus telung basané, ané kapesuang sasubané sédané. Ida masih ngaé kamus basa Melayu, basa Kawi muah basa Jawa modéren. Van der Tuuk séda di Surabaya, tuuh 70.

Pustaka[uah | uah wit]

  1. Lombard D. 1992. A la rencontre d'uné société défunte: le cimetière chrétien de Peneleh, à Surabaya. Archipel 44:123-140
  2. "Herman Neubronner van der Tuuk (1824 - 1894)". Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences.