Gado-gado

Saking Wikipédia
Gado-gado
Gado-gado
Mawit sakingIndonésia
Wawengkon utawi wewidanganJakarta

Gado-gado inggih punika ajengan khas Jakarta madaging jangan sané kaengseb, getepan taluh miwah tahu, sané kakrébésin bawang goreng miwah kerupuk. Jangan kawewehin antuk saus utawi basa kacang malakar saking kacang tanah sané sampun kaalusang miwah kaaduk rata.

Lelintihan[uah | uah wit]

Dagang gado-gado ring aab Hindia Belanda

Lelintihan ajengan Gado-gado puniki durung kapastika, tur nénten wénten bukti sané ngayuktiang pinaka carita utawi téori punika. Makudang vérsi carita punika minakadi:[1]

Kruna Betawi "digado"[uah | uah wit]

Gado-gado maplarapan saking kruna Indonésia "digado". Sakéwanten, kruna digado nénten wénten ring kamus basa Indonésia. Kruna “digado" maasal saking budaya khas Indonésia, Betawi. Ring basa Betawi, kruna punika maartos “nénten dados kaajeng sareng nasi”, olih krana punika nasi nénten rumasuk lakaran saking gado-gado. Sawalikné, pagentos beras, sané kauningin dados lontong. [2]

Prajurit Mataram[uah | uah wit]

Wénten nganikayang kawéntenan gado-gado kakawitin ring abad ka-17, ritatkala Kasultanan Mataram sané kamanggalain Sultan Agung ngamargiang Panyerbuan ring Batavia, prajurit ida kakirangan pasokan lakaran ajengan kautama beras. Tiosan punika, lumbung-lumbung beras ring nampek Batavia katunjel olih VOC, sapunika ngaranayang prajurit warok saking Ponorogo sané magabung ring prajurit yuda, mangda tetep urip para prajurit punika ngajeng soroh jejanganan ring genah punika taler kasiramin antuk basa kacang. Tatindakan punika ring Basa Jawa kasengguh Gado sané maartos wantah ngajeng darang kémanten utawi ngajeng tanpa nasi. Resép gado-gado salanturné kasarengin olih para prajurit liyanan antuk ngajeng jangan sané kacampuh sareng basa kacang. Sané mangkin, gado-gado kawewehin lontong sané katiis, taluh, tahu miwah kerupuk.[3]

Kampung Tugu[uah | uah wit]

Téori liyanan pinaka gado-gado maasal saking Kampung Tugu. Ring pamahbah warsa 1700-an, ritatkala bangsa Éropa rauh ring Indonésia, wong Portugis ngawitin ngawangun kampung sané mangkin kaloktah antuk parinama désa Tugu. Koné jadma Portugis punika makta ajengan lokalné nuju Indonesia. Saking pangenalan Budaya Portugis, ajengan gado-gado kapertama kakenalang ring Indonésia.[2]

Saking wong Cina[uah | uah wit]

Wénten taler sané nganikayang pinaka gado-gado maasal saking wong Cina sané nyeneng ring Betawi. Wénten sané ngorahang pinaka wong Tionghoa seneng ajengan pecel Jawa, ipun salanturné nguahin ajengan punika mangda langkung kaaptiang sareng kasenengan ipun, saking uahan-uahan punika karipta gado-gado.[2]

Lakaran[uah | uah wit]

Jangan[uah | uah wit]

Gado-gado sané kapisah basa kacang sareng jangan ipun

Jangan sané kaanggén gado-gado nénten ja pasti, sakéwanten jangan sané ketah kaanggén inggih punika:

Antuk patiosan taluh miwah kentang malablab, jangan sané kaanggén ketahné kantun matah. Yadiastun wénten jangan sekadi kol miwah bungan kol miwah liyanan sané kaengseb. Taler jangan punika wénten sané makukus.[4]

Basa kacang[uah | uah wit]

Basa ngaryanin gado-gado

Satunggil pabinayan gado-gado saking selada jangan liyanan punika lakaran basa kacang ipun. Lakaran-lakaran sané kaanggén antuk basa kacang punika taler prasida mavariasi. Lakaran sané ketah kaanggén inggih punika:

Wenteh taler ngawewehin:

Pustaka[uah | uah wit]

  1. Story, Ayana (2019-06-20). "Fakta Gado-gado, Kuliner Khas Betawi dengan Asal Usul yang Misterius". IDN Times. (Indonésia)
  2. 2,0 2,1 2,2 Story, Ayana (20 Juni 2019). "Fakta Gado-gado, Kuliner Khas Betawi dengan Asal Usul yang Misterius". idntimes. Kaaksés 27 Nopémber 2020.
  3. Kate.id, Admin (2021-04-03). "Gado-Gado, Bermula dari Serangan Mataram ke Batavia". Kate.id (ring Indonesia). Kaarsipin saking versi asli tanggal 2022-12-06. Kaaksés 2023-02-27.
  4. "Gado Gado salad". BBC Good Food (ring Inggris). Kaaksés 2021-11-27.