Kerta Gosa

Saking Wikipédia


Paviliun Kerta Gosa
Kertha Gosa
Kerta Gosa, utawi Balé Pengadilan, warsa 2015, genah Raja miragiang pikobet-pikobet indik ukum, pakantenannyane.[lower-alpha 1]
Peta
EtimologiAula Pengadilan
Inpormasi umum
TipeBalé bengong
Pakem UndagiArsitéktur Bali
GenahKlungkung, Bali
MargiJalan Kenanga No.11, Semarapura Kelod, Klungkung, Kabupatén Klungkung, Bali 80761
NegaraIndonésia
Koordinat8°32′08″S 115°24′12″E / 8.5356°S 115.4033°E / -8.5356; 115.4033Koordinat: 8°32′08″S 115°24′12″E / 8.5356°S 115.4033°E / -8.5356; 115.4033
Ngawit kawangunaab ka-18
Pinanggal rénovasi1918, 1933 miwah 1963
panel secara individual kauahin ring 1980-an miwah 1990-an
PemilikPamréntahan Daérah Kabupatén Klungkung
Detail teknis
Sistem StrukturPondasi batu miwah struktur kayu
Situs web
klungkungkab.go.id

Kerta Gosa inggih punika wangunan Bali sané magenah ring Puri Klungkung, Kabupatén Klungkung, Bali. Kerta Gosa kawangun duk abad ka-18 olih Dewa Agung Gusti Sideman. Kerta Gosa maarti "genah raja matemu sareng para baudanda ida jagi mabligbagan indik pikobet kaadilan".

Tetujon kawangun wangunan puniki wantah anggén sapariindikan kaadilan. Kerta Gosa naenin kacet ulang ring warsa 1920-an miwah 1960-an. Wangunan puniki madaging indik wiracarita Mahabharata, kabaos Bhima Swarga sané kagambar ring langit-langit wangunan inucap. Lukisan ring langit-langit Kerta Gosa inggih punika silih tunggil imba sané kalintang becik indik lukisan Kamasan. Lukisan-lukisan punika minab kagambar ring tengahin abad ka-19, tur kawecikin ring warsa 1918, 1933 miwah 1963, nganggén panél-panél praragan kawecikin warsa 1980-an miwah 1990-an. Seniman sané kasub ring Désa Kamasan sakadi Kaki Rambut, Pan Seken, Mangku Mura, miwah Nyoman Mandra sané madué amongan indik parikrama ngecet ulang duk abad ka-20. Lukisan-lukisan sané mautama ngambarang indik carita Bhima Swarga, sakéwanten carita lianan taler kasatuayang irika, minakadi Tantri, Garuda, miwah pemandangan sané prasida nenung cihna linuh ring jagaté.

Wiracarita Bhima Swarga[uah | uah wit]

Ring Basa Bali, Bhima Swarga maartos, Bhima lunga ka genah para déwa. Swarga prasida kaartosang genah para déwatané, ring swargan utawi neraka.

Manut ring wiracarita punika, Bhima pinaka oka kaping kalih ri sajeroning lima pasemetonan Pandawa, katitahang olih ibunnyané, Kunti, mangda prasida nylametang diri ajinnyané, Pandu, saha ibunyané sané kaping kalih saking Neraka, tur ngajak ipun makakalih ka Swargan. Semeton-semeton Bhima, Arjuna, Nakula, Sahadéwa, miwah Yudistira nglintangin Neraka kasarengin Bhima. Irika ipun samian nyingakin para atma sané kasiksa sawiréh dosa-dosannyané.

Ri sajeroning pamargi, Bhima kasarengin olih kalih parekan sané satia, Tualén miwah Merdah. Karakter panyangkep niki penting ring carita sawiréh ipun ngwakilin jatma Bali sané biasa. Tualén nganggén selempoh poléng miwah ngwantu Bhima ngartiang napi sané kabaosin olih Yudistira miwah Kunti. Merdah stata nganggén selempod poléng madaging barak saha madué karakter banyol mangdané suasana nénten tegang.

Risedek Bhima sampun neked ring Neraka, ida manggihin reramanidané wénten ring bak ageng sané madaging toya panes. Bhima madingang bak ageng punika, laut mébasang reramanidané kaajak ka Swargan. Bhima masiat sareng para déwatané raris padem irika. Déwa sané pinih sakti ngwaliang Bhima mangda urip saha ngicénin ineman sané ngawinang nénten sida kapademang. Pahpahan sané pinih untat ring Bhima Swarga nujuhang kaadilan, saha antuk ukuman ring Neraka.

Wiracarita Bhima Swarga wénten ring lelima baris plafon ring balé punika taler sida kawacén nganutin arah jaum jam, ngawit saking bucu kaja kangin ring langit-langit. Kalih baris kapertama ngwakilin Bhima ring Neraka, tur tetiga baris selanturnyané nyihnayang pamarginida rauh ring Swargan. Ring tengah langit-langit, wénten tunjung sané kaiterin olih papat kedis dara, nyihnayang pamargi sané becik, karahajengan saha karahayuan.

Gegambaran[uah | uah wit]

silih tunggil gegambaran kamasan ring Paviliun Kerta Gosa
Gegambaran kamasan carita Bhima Swarga ring Paviliun Kerta Gosa

Sapanganggé ikonografi[uah | uah wit]

Langit-langit Kertha Gosa kacet sakadi wayang. Gegambaran ri sajeroning wayang mapaiketan tekén seni teater bayangan, saha sampun sida karajegang sané nyihnayang tetamian Hindu Bali ring ikonografi miwah sakancan dagingnyané. Ikonografi inggih punika tata cara ngambar anggén ngwakilin sakancan sané maurip nganggén gambar miwah lawat santukan ring budaya bali nénten kadadosang ngwakilin sané maurip antuk tata cara langsung.

Soroh karakter[uah | uah wit]

Samian karakter ri sajeroning wiracarita Bhima Swarga madué unteng simbolis sané mapaiketan tekén warna miwah napikéh karakternyané kasar utawi alus. Karakter kasar, sakadi iblis, kawangun nganggén tekstur kasar. Ipun makejang madué mata, cunguh, miwah cangkem sané ageng. Karakter sané kasar kacihnayang antuk tangan sané marep menék.

Mabinayan, karakter alus kacihnayang antuk tangan miwah jeriji sané alus. Ipun madué panyingakan alit, cunguh, cangkem madaging gigi rata, saha nénten madué rambut ring prarai. Prarai marep ka sor. Bhima, para sametonida, miwah Kunti samian pinaka karakter sané alus. Silih tunggil tokoh inggih punika Bhima madué cihna kuku panjang ring inan limanidané sané tengen pinaka sanjata.

Wiraga ri sajeroning karakter taler mabuat. Sakadi prarai miwah angga manusa stata jegjeg, sakéwanten karakter kasar kawakilin olih panyingakan miwah irung sané mamucu.

Undagan sosial[uah | uah wit]

Ring gegambaran, status sosial kacihnayang olih genah sané karakter maundag, ukuran angga, genah ipun kagambarang (kiwa utawi ring tengen). Déwa Siwa, pinaka déwa ring agama Hindu sané pinih akéh kagambarin.

Restorasi[uah | uah wit]

Ring warsa 1960, makejang langit-langit ring Kertha Gosa kauah miwah gegambaran anyar kakaryanin, tasih nggambarin kisah Bhima Swarga nanging wénten tambahan detil sané luih ageng. Ring warsa 1982, kutus panel kagingsirang.

Galeri[uah | uah wit]

Pustaka[uah | uah wit]

  • Pucci, Idanna.Bhima Swarga: Perjalanan Jiwa Bali. Pbk 1 ed. Boston: Little, Brown, 1992.

Cutetan[uah | uah wit]

  1. Sakadi candi keratuan ring Taman Ayun, sisa-sisa karatuan ring Taman Gili micayang imba becik ri sajeroning agem-ageman arsitektur "Abad ka-20"; Karatuan Klungkung sané sujati (c.1710) kakasorang olih Belanda, ri kala pemberontakan krama bali ring warsa 1908. Sakancan wangunan selanturnyané kawangun mawali, saha karanjingang ring taman sané wénten mangkin.