Désa Pakraman

Saking Wikipédia

Désa Pakraman utawi Désa Adat inggih punika lembaga Pamréntahan ring tingkat IV menawi ring pamarginé mangkin nénten jangkep sareng pamérentahan dinas, aab sané mangkin kawigunaan inucap dados sané ngadegang indik parikrama miwah awig-awig sané kamargiang ring wawidangan sané kaiket antuk Pura Khayangan Tiga utawi sané liyanan. Indik lembaga puniki sampun kanikayang ring makudang prasasti Bali Kuna indik parhyangan, pawongan, miwah palemahan[1]

Étimologi[uah | uah wit]

Kruna Désa Pakraman miwah Désa Adat puniki soang-soang madaging kruna désa, kruna punika sujatiné maasal saking Basa Sansekerta desha utawi deça sané maartos tanah miwah wawidangan,[2] kruna punika kasilih ring Basa Jawi Kuna dados desa sané maartos pateh kadi ring Basa Sansekerta.[1] Sapunika kruna adat kaambil saking Basa Arab ع و د (awda) sapunika magentos dados عود (ada) maartos mawali, lantas polih kruna jamak taler panyuratan ipun kaambil saking Basa Persia miwah Basa Arab dados عادت (adat) maartos parerem tur dresta. Kruna Pakraman mawit saking kruna Basa Bali Kuna krama, artos ipun nénten ja kémanten masyarakat ring basa Indonésia sawénten maartos taler dados polah palih (tata krama), kruna polih pangater pa miwah pangiring an dados pakraman sané maartos krama ring jamak.[1]

Lelintihan[uah | uah wit]

Paistilah pakraman sampun kasengguh ring makudang-kudang prasasti kuna ring désa-désa purwa ring Bali, minakadi ring Trunyan (Bhatara Datonta), Tenganan (Bhatara Trenganan) miwah sané liyanan,[1] kruna ipun kasengguh kraman, sané ketah kaanggén ritatkala mabaosan indik wates wawidangan utawi pangambilan pabéa pajeg utawi prarerem indik upcara ring wawidangan ipun.[3] Kruna adat puniki wawu kauningin daweg para pangadol saking Arab rauh ring Bali, sapunika paistilah puniki wawu kaanggén ritatkala Wangsa Welandané sampun minguasain jagat Baliné, duk punika Wangsa Welandané jagi ngepah indik pameréntahan ring Bali, sistem sané anyar (Gouvernementsdesa) kaanggén mingaturin indik administrasi,[4] sapunika patut sakirangné madué manggala kulawarga sané sampun katentuang olih pameréntah Welandané, sapunika sistem sané purwa nénten ja prasida kaangén taler akéh pesan indik sistem purwa punika kacampuh sareng indik dresta ring soang-soang désa. Daweg nika wawu kakenalang paistilah Désa Adat olih Welanda, antuk ngepah indik pameréntahan sané mingaturin indik administrasi sareng indik dresta ring désa. Punika taler désa sané sampun kaadegang sakéwanten durung madué panjak sané akéh pacang kagabung, kakepah, utawi sareng désa liyanan antuk ngadegang désa anyar sané kasengguh Désa Dinas.[4]

Parerem[uah | uah wit]

Ring Peraturan Gubernur Bali Nomor 4 Tahun 2019 kanikayang pahan saking désa pakraman utawi adat.[5]


Pustaka[uah | uah wit]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Antara Désa Adat dan Désa Pakraman, Bali Post, kaaksés 1 Agustus 2020
  2. www.wisdomlib.org (2009-04-26). "Desha, Desa, Deśa, Deśā: 35 definitions". www.wisdomlib.org (ring Inggris). Kaaksés 2022-09-05.
  3. Utami, Luh Suwita (Agustus 2011). "Jenis Makanan Dalam Prasasti Bali Kuno". Forum Arkeologi. XXIV (2): 120–127 – saking The Ministry of Education, Culture, Research, and Technology Republic Indonesia.
  4. 4,0 4,1 "Beda Desa Dinas, Desa Adat & Desa Pakraman di Bali?". GEOTIMES (ring Indonesia). 2017-10-27. Kaaksés 2022-09-05.
  5. PERATURAN GUBERNUR BALI NOMOR 4 TAHUN 2019 TENTANG DESA ADAT DI BALI (PDF), Pemerintah Provinsi Bali, 2019
  6. PERATURAN GUBERNUR BALai NOMOR 4 TAHUN 2020 TENTANG PERATURAN PELAKSANAAN PERATURAN DAERAH NOMOR 4 TAHUN 2019 TENTANG DESA ADAT DI BALI (PDF), Pemerintah Provinsi Bali, 2020