Terunyan, Kintamani, Bangli

Saking Wikipédia

Koordinat: 8°15′07″S 115°25′33″E / 8.251846884964579°S 115.42580620223771°E / -8.251846884964579; 115.42580620223771

Terunyan
Peta
Peta genah Désa Terunyan
Negara Indonésia
PropinsiBali
KabupaténBangli
KecamatanKintamani
Pamréntahan
 • PerbekelI Wayan Arjana[1]
Kodepos
80652
Kode Kéméndagri51.06.04.2023 Uah nilai ring Wikidata
Jimbar19,63 km²
Akéh krama2.716 diri (2016)[2]
2.776 diri (2010)[3]
Kepadetan141 diri/km² (2010)
Akéh RW6 Banjar
Akéh KK--
Situs webterunyan.desa.id
Labuhan ka desa terunyan

Terunyan utawi Trunyan inggih punika silih tunggil désa sané magenah ring Kecamatan Kintamani, Kabupatén Bangli, Propinsi Bali.[4] Désa Trunyan kadadosang silih tunggil désa Bali Aga, pateh sakadi Désa Tenganan miwah Désa Sembiran tur désa punika nampek ring Danu Batur.

Krama désa Trunyan madué tradisi pemakaman layon sané kagenahang ring batu ageng sané madué pitu cekungan. Wénten adat désa Trunyan antuk tatacara nguburang mayat. Ring désa puniki wénten tigang sétra utawi sema manut soroh krama irika padem. Yéning pademnyané wajar layonné katutupin olih kain putih, kaupakarain, tur kagenahang ring sor punyan sané mawasta Taru Menyan sané genahnyané ring Sema Wayah. Yéning pademannyané nénten wajar (salah pati utawi ulah pati) sakadi kecelakaan, bunuh diri, miwah kapademang olih anak lianan, layonné kagenahang ring Sema Bantas. Antuk ngubur bayi miwah anak cenik utawi krama sané durung mawiwaha layonné kagenahang ring Sema Muda. Layon-layon punika kajéjérang tur nénten mabo krana wénten punyan Taru Menyan. Taru maartos punya, tur Menyan maartos miik. Punya puniki sané mawinan désa punika kawastanin Désa Trunyan.[5]

Seni & Budaya[uah | uah wit]

Tradisi pemakaman[uah | uah wit]

Krama Trunyan madué tradisi pemakaman inggih punika genah layon kagenahang ring duur batu ageng sané madué 7 cekungan.

Tradisi ring Desa Terunyan nyatur tata cara ngubadin layon wargannyane. Ring désa puniki wénten tigang setra (sema) sané kaanggén tigang soroh séda sané matiosan. Yening wenten wargi Terunyan sane padem secara alami, layonnyane kacelupin antuk kain putih, kaajeng-ajeng, raris kagenahang ring sor taru ageng sane mawasta 'Taru Menyan', ring genah sane mawasta 'Sema Wayah'. Nanging yening dane seda malantaran laksana sane tan biasa, minakadinipun: keni sabeh, nyedayang dewek, wiadin kadanda pati, layon danene raris katanem ring genahe sane mawasta 'Sema Bantas'. Nanging pabuat sawa sane kantun rare miwah rare-rare, wiadin pabuat anake sane sampun duur, nanging durung marabian, sawa punika patut kagenahang ring genahe sane mawasta "Sema Muda" (Rumah Miarta Yasa).

Santukan tan wenten gunanipun yening anake sane padem puniki jaga kauripang malih. Punika awinannya ipun tan perlu malih kicen gegodan, mangda gelis padem. Taru mateges taru, miwah Menyan mateges wangi. Punyan Taru Menyan puniki, wantah mentik ring wewidangan puniki. Dados Tarumenyan sané selanturnyané kasub pinaka Terunyan sané kapercaya pinaka wit aran désa punika.

Barong brutuk[uah | uah wit]

Krama Trunyan madué kesenian barong sakral sané unik miwah mabinayan pisan sareng barong sané tiosan, sané mawasta barong brutuk. Daging punika kabakta soang-soang, nénten sakadi kedis miwah macan sané kabakta sareng-sareng.

Barong Brutuk inggih punika sepasang arca utawi barong khas Bali. Umat Hindu Bali percaya yéning Barong Brutuk punika pralambang sang sané madeg nata ring Désa Trunyan, Ratu Sakti Pancering Jagat (lanang/ring prasati kabaos Ratu Datonta) miwah Ida Ratu Ayu Pingit Dalem Dasar (wanita). Barong brutuk ngeranayang kawruhan indik para leluhur ring generasi sané jagi rauh. Barong Brutuk kabaosang taler pinaka pralambang patemon anak istri sareng anak lanang pinaka proses kauripan manusa ring Agama Hindu kawastanin Purusa miwah Pradana.

Lumrahnyane, tari barong brutuk kamargiang olih 21 anak bajang. Sadurung ipun makekawian, ipun ka karantina utawi keni pamargi suci salami 42 rahina ring genah pura. Salami masa karantina punika, ipun nenten dados medal saking genah pura tur nenten dados marabian sareng anak istri. Ipun taler nenten dados majudi, nginum alkohol, miwah nenten dados nginum obat.

Pinaka seni sakral, Barong Brutuk ring Désa Trunyan wantah kacentokang ring upacara Ngusaba ring Pura Pancering Jagat Désa Trunyan sané jatuh ring purnama sasih kapat ring penanggalan Bali (sakitar bulan Oktober).

Pamréntahan[uah | uah wit]

Désa Dinas[uah | uah wit]

Wawidangan Désa Terunyan madué nem dusun utawi banjar dinas, inggih punika:[6][7]

  1. Dusun Bunut
  2. Dusun Cemara Landung
  3. Dusun Madia
  4. Dusun Mukus
  5. Dusun Puseh
  6. Dusun Terunyan

Désa Adat[uah | uah wit]

Mawit adat ring Désa Terunyan punika kagenahin olih Désa Pakraman Terunyan, sané kakepah manados lima banjar adat, inggih punika:[6]

Désa Pakraman Terunyan
  • Banjar Bunut
  • Banjar Madia
  • Banjar Mukus
  • Banjar Puseh
  • Banjar Terunyan

Démografi[uah | uah wit]

Krama désa Terunyan ring warsa 2016 madué 1.389 lanang miwah 1.327 istri mawit sex ratio 104.[2]

Galéri[uah | uah wit]

Pustaka[uah | uah wit]

  1. "Nama dan Nomor HP Kadus & Perbekel seKecamatan Kintamani". Kaarsipin saking versi asli tanggal 2021-04-18. Kaaksés 2020-04-18.
  2. 2,0 2,1 "Kecamatan Kintamani dalam Angka 2017". Badan Pusat Statistik. p. 25. Kaaksés 15 Séptémber 2019.
  3. "Penduduk Indonesia Menurut Desa 2010" (PDF). Badan Pusat Statistik. Kaaksés 15 Séptémber 2019.
  4. "Peraturan Menteri Dalam Negeri Nomor 137 Tahun 2017 tentang Kode dan Data Wilayah Administrasi Pemerintahan". Kementerian Dalam Negeri Républik Indonésia. Kaaksés 3 Oktober 2019.
  5. Kecamatan Kintamani dalam angka 2017, hal 34
  6. 6,0 6,1 Data Désa Adat Kabupatén Bangli, NangunSatKertiLokaBali.com, kaarsipin saking versi asli tanggal 17 November 2020, kaaksés 9 November 2020
  7. "Data Démografi Berdasar Populasi Per Wilayah". terunyan.désa.id. Kaaksés 2021-07-31.

Pranala jaba[uah | uah wit]

cutetan: URL dados kauahin/ilang. Yening URL nenten aktip, ngiring kaapus saking lis.