Candi Pegulingan

Saking Wikipédia
Candi Pegulingan
Peta
Inpormasi umum
Pakem UndagiCandi Buddha
GenahBasangambu, Manukaya, Tampaksiring, Gianyar, Bali
Negara Indonésia
Puput976 M
Aran resmiLanskap kultur Propinsi Bali:Sistem subak dados parupaan saking tatwa Tri Hita Karana
SorohBudaya
Kritériaii, iii, v, vi
Kaadegang2012 (sesi ka-36)
Pustaka no.1194
NegaraIndonésia
WewengkonAsia-Pasifik

Candi Pegulingan (aksara Bali: chanḍi​peguliṅan·) silih tunggil candi sané magenah ring Banjar Basangambu, Désa Pakraman Basangambu, Désa Manukaya, Kacamatan Tampaksiring, Kabupatén Gianyar, Bali antuk duur ipun 551 mdps, magenah magenah ring sisi kangin Pura Tirta Empul, Tampaksiring.[1][2] Saking Balé Banjar Basangambu ngiwa antuk mamargi cokor ngentasi marga satapak kirang langkung 250 méter pacang ngantos ring Pura Pegulingan.[3] Candi Pegulingan magenah ring jero pura Pegulingan. Palemahan Pura Pegulingan becik, taler prasida nyingakin Puri Tampaksiring.[3]

Pura pegulingan mawit Lontar Usana Bali kacawang kawangun ring masa Pamréntahan Raja Masula Masuli ring Bali abad ka-11 Masehi utawi warsa saka 1178. Situs Pura Pegulingan katemu ring warssa 1982, ri kala krama irika jagi ngawangun Padmasana.[1][3][4]

Ring warsa 2012 kompléks Candi miwah Pura Pegulingan rumasuk wewengkon B Lanskap kultur Propinsi Bali.[5]

Panemuan[uah | uah wit]

Cagar budaya ring pura riantara nyané : satunggal stupa miwah temuan liyané marupa matérai tanah ampo, réliép Gana, arca Budha saking mas miwah pragmén-pragmén wangunan, kotak watu padas madanging matérai tanah ampo sané kasuratin Formula Yé-Té antuk aksara pranagari mabasa Sanskerta sané nganikayang mantra Agama Buddha Mahayana paindikan 3 ajahan Dharma.[1][4]

Arca Budha sané wénten ring Pura Pegulingan kacawang lima arca, malakar saking watu padas, menawi ri kala kakeduk wantah katemu petang arca sané sampun rusak.

  1. Arca 1, kacawang mamurda tangan dharmacakramudra, kadruenang olih Dhyani Budha Wairocana sané minguasain tengah.
  2. Arca 2, kacawang mamurda tangan bhumisaparsamudra, kadruenang olih Dhyani Budha Aksobhya sané minguasain kangin.
  3. Arca 3, kacawang mamurda tangan abhayamudra kadruenang olih Dhyani Budha Amoghasidhi, sané minguasain kalér.
  4. Arca 4 , kacawang mamurda tangan kiwa dyanamudra, antuk kepahan tiosan nénten kauningin mawinan rusak. Pinaka katiga arca sané kacawang punika patut kadruenang olih Dhyani Budha Amitabha sané pacang minguasain kauh, miwah sisa nyané satunggal arca 5 punika Dhyani Budha Ratnasambhawa antuk mamurda tangan waramudra, sané minguasain kelod.[1][4]

Katemu taler satunggal mangkok perunggu madaging lempengan mas miwah perak mapaat, gambar miwah simbol kaagamaan sekadi vajra miwah padma. Katemu taler padupaan, satunggal gelang perunggu miwah miniatur stupa antuk yasti sané sampun kepah. Komponen miniatur stupa kadiri antuk kaki mawentuk segi kutus, majujuk ring duur lapik padmaganda, selanturné anda ring wagian tengah, ring kepahan duur kapolihang yasti mawentuk silinder. Ring wagian anda sané marep ring sisi kauh, kahiasin reliep kalih kunjara saling ngadurinin ring tengen miwah kiwa undag kori. Punika kacawang ngambarang candrasengkala, mateges. Kunjara manilai 8, gapura manilai 9, miwah kunjara manilai 8, punika pateh sareng wilangan warsa 898 Saka utawi 976 Masehi.[1][4]

Pustaka[uah | uah wit]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Astawa, A.A. Gedé Oka (2013), Candi Pegulingan dan Cadi Kalibukbuk dalam Kerangka Sejarah Budaya Masa Klasik di Bali, pp. 24–44
  2. Cahyawan, Méidy Charista; Saliya, Yuswadi (Oktober 2017), "Persamaan dan Perbedaan pada Pola Spasial dan Sosok Bangunan Peribadatan Agama Buddha di Bali", Jurnal RISA (Riset Asitektur), 1 (04): 413–426, ISSN 2548-8074
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 I Nyoman Trisna Jaya (19 Oktober 2011), Pura Pegulingan Sebagai Wisata Purbakala Dan Cagar Budaya Nasional, kaarsipin saking versi asli tanggal 2020-11-29, kaaksés 2020-11-21
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 Linggih, I Nyoman (2015), "Siwa-budha di Pura Pegulingan" (PDF), Forum Arkeologi, 28 (2): 89–102
  5. UNESCO, "Cultural Landscape of Bali Province: the Subak System as a Manifestation of the Tri Hita Karana Philosophy", Inscribed Property