Puri ring Bali

Saking Wikipédia


Puri ring nusa Bali inggih punika aran sané kaanggén genah sirep bangsawan Bali, kususnyané ipun sané tasih dados kaluwarga dekat saking raja-raja Bali. Madasar sistem triwangsa utawi kasta, puri dados genah bangsawan mawangsa ksatria.

Puri-puri ring Bali kamanggala olih soroh raja, sané kasub kapilih olih lembaga kekerabatan puri. Manggala puri sané kasub dados pemimpin lembaga kekerabatan puri, kasebut dados Panglingsir utawi Pamucuk. Soroh keturunan raja punika dados kauningin saking gelar sané wénten ring wastan ragané, conto anggén lanang; Ida I Dewa Agung, I Gusti Ngurah Agung, Cokorda, Anak Agung Ngurah, Ratu Agung, Ratu Bagus miwah sané lianan; miwah Ida I Dewa Agung Istri, Dewa Ayu, Cokorda Istri, Anak Agung Istri, sané lianan ring paanggén istri.

Étimologi[uah | uah wit]

Manut étimologis, kruna puri saking pamuput basa Sanskerta (-pur, -puri, -pura, -puram, -pore), sané madué artos; kota, kota berbenteng, utawi kota sareng menara utawi istana. Ring panglimbakang panganggén kruna niki ring Bali, istilah "Pura" dados kusus indik genah pamujaan Hyang Widhi; sedangkan istilah "Puri" dados kusus anggén genah sirep soroh raja miwah bangsawan. Sane mangkin, kruna puri dados kapadanang sareng kruna keraton utawi kruna pura ring basa Jawa, conto; Pura Mangkunagaran. Makudang puri sadurungnyane tasih madué juga berperan dados benteng strategis anggén pertahanan krajaan.

Sasampun aab kolonial Belanda, Jepang miwah aab kemerdekaan Indonésia, kekuasaan puri kauah dados luwih simbolis. Peranan makudang puri ring Bali umumnyané tasih tegeh dados panutan terhadap makudang parilaksana adat utawi ritual Agama Hindu Dharma.

Lis puri miwah penglingsirnyané[uah | uah wit]

Dénpasar & Badung[uah | uah wit]

  • Puri Agung Dénpasar (Puri Satria): Ida Cokorda Ngurah Jambe Pemecutan, SH (Ida Cokorda Dénpasar IX)
  • Manca Agung "Puri Agung Dénpasar":
  1. Puri Pemecutan Ukiran
  2. Puri Kaléran
  3. Puri Agung Tegal Jematang
  4. Puri Agung Jro Kuta
  5. Puri Oka
  • Puri Dangin
  • Puri Batur
  • Puri Belaluan Titih
  • Puri Tegeh Titih: A.A. Putu Oka Wijaya
  • Puri Jambe Suci (Puri Alang Badung) Dynasti Djambe
  • Puri Gelogor
  • Puri Agung Pemecutan: A.A. Ngurah Manik Parasara (Ida Cokorda Pemecutan XI)
  • Puri Agung Kesiman: A.A. Ngr Gedé Kusuma Wardhana
  • Puri Agung Pemayun Kesiman : Ida Nararya Oka Pemayun
  • Puri Sibang (Abiansemal): A.A. Ngr Oka Suralaga
  • Puri Ngurah Sibangkaja: I Gst Ngr Ag Watusilamanis
  • Puri Penatih (Arya Wang Bang Pinatih): I Gusti Ngurah Jaya Negara,SE
  • Puri Carangsari : I Gusti Ngurah Sudarmika
  • Puri Petang : I Gusti Ngurah Gedé Rai

Mengwi[uah | uah wit]

  • Puri Ageng Mengwi: Anak Agung Gedé Agung
  • Puri Gedé Abiansemal
  • Puri Anyar
  • Puri Gerana Selat
  • Puri Mayun
  • Jero Gedé Bindhu : I Gusti Ngurah Swastawa
  • Puri Kapal Muncan & Kaléran: Anak Agung Gde Muncana &Anak Agung Ngurah Agung
  • Puri Banyuning (Bongkasa)
  • Puri Sedang
  • Puri Angantaka

Tabanan[uah | uah wit]

  • Puri Agung Tabanan: Ida Cokorda Anglurah Tabanan XXIV (sebelum mabiseka bernama I Gusti Ngurah Rupawan).
  • Puri Dangin Tabanan: I Gusti Ngurah Agung
  • Puri Dénpasar: I Gusti Ngurah Raka.
  • Puri Kaléran: I Gusti Ngurah Arya Nugraha.
  • Puri Anom Tabanan: I Gusti Ngurah Raka Wiratma
  • Puri Anyar Tabanan: I Gusti Ngurah Bagus
  • Puri Gedé Kerambitan: I Gst Ngr Ketut Dharma Putra, (penyeledi Anglurah Kurambitan)
  • Puri Anyar Kerambitan: A.A. Ngr Rai Giri Gunadi
  • Puri Samsam Tabanan (Ksatria Sukahet)
  • Puri Kediri:I Gusti Ngurah Anom Widnya
  • Puri Agung Marga: I Gusti Ngurah Bagus Darmaputra
  • Puri Taman Marga: I Gusti Ngurah Putu
  • Puri Perean: Anak Agung Alit Badjra
  • Puri Gedé Belayu: I Gusti Ngurah Wijaya
  • Puri Oka Marga: Anak Agung Alit Dutasana
  • Puri Kukuh Marga: I Gusti Ngurah Putra
  • Puri Gedé Kamasan Tabanan: Ida Cokorda Malkangin (Raja Tabanan ke IX)

Gianyar[uah | uah wit]

  • Puri Agung Gianyar: Ida A.A Gde Agung Bharata
  • Puri Agung Payangan: Tjokorda Gde Agung
  • Puri Agung Ubud (Puri Saren): Tjokorda Gde Putra Sukawati
  • Puri Kauhan Ubud: AA Gde Raka (Puri Kauhan Ubud Warih Ida Tjokorda Gde Oka Gelgel putra Ida Dewa Agung Panji, Klungkung)
  • Puri Agung Peliatan: Cokorda Gde Putra Nindia (perwakilan semeton tengah)
  • Puri Agung Keramas: Ida I Gusti Agung Bagus Artha Wijaya (Saren Kauh), Ida I Gusti Agung Ngurah Sudarsana (Saren Kangin)
  • Puri Agung Sukawati: A.A. Gedé Oka
  • Puri Agung Singapadu: Cokorda Gde Putra Kaya Trisna
  • Puri Agung TegalTamu: I Gusti Ngurah Pertu Agung
  • Puri Agung Negara: Tjokorda Gde Atmaja
  • Puri Kaléran Negara: A.A. Gedé Putra Negara
  • Puri Lebih; A.A. Gedé Wiradarma
  • Puri Kedisan Tegallalang: I Gusti Ngurah Pulaki
  • Puri Agung Tampaksiring: Tjokorda Gedé Tjiptha
  • Puri Agung Pejeng: Cokorda Gedé Putra Dalem Pemayun
  • Puri Agung Cemadik: Cokorda Gedé Agung
  • Puri Agung Pesalakan: Anak Agung Gedé Raka
  • Puri Agung Blahbatuh: Tjokorda Anom Oka
  • Puri Ageng Blahbatuh: I Gusti Ngurah Djelantik
  • Puri Saren Kauh Tegallalang: A.A. Gde Oka Gambir
  • Puri Kelodan Tegallalang: A.A. Gde Raka Partha
  • Puri Ageng Abianbase: A.A. Gde Raka Payadnya
  • Puri Ageng Tulikup: A.A. Gedé Mayun
  • Puri Ageng Batuan: A.A. Gedé Bagus
  • Puri Ageng Siangan: A.A. Gde Ngurah Mataram
  • Puri Ageng Beng
  • Puri Ageng Serongga
  • Puri Wanayu
  • Puri Bedulu
  • Puri Agung Batuyang: Tjokorda Ratu Malya (Puri Agung Saren Kaja)
  • Puri Agung Kenderan
  • Puri Agung Manuaba: A.A. Gedé Raka
  • Puri Kelodan Benawah

Karangasem[uah | uah wit]

  • Puri Agung Karangasem: A.A. Gde Putra Agung
  • Puri Kelodan: I Gusti Agung Putu Agung
  • Puri Kaléran: A.A. Arya Mataram
  • Puri Kanginan
  • Puri Kauhan: Anak Agung Krishna Bagoes Oka
  • Puri Batu Aya: Ida I Dewa Gedé Batuaya
  • Puri Gedé Sidemen: Tjokorda Gde Dangin Pemayun
  • Puri Celuk Negara: I Gusti Agung Ngurah Agung
  • Puri Kalér Kauh: Dr. I Gusti Bagus Ngurah

Klungkung[uah | uah wit]

  • Puri Agung Klungkung: Ida Tjokorda Rai (Ida Dalem Semaraputra)
  • Puri Agung Nyalian: Ida Cokorda Gedé Putra ( alm) digantikan Ida Cokorda Anom Dharma Putra.
  • Puri Kelodan Pemayun koripan : Ida Tjokorda Raka Adnyana
  • Puri Agung Kanginan: Ida Anak Agung Oka Wisnu
  • Puri Agung Kalér Kangin: Ida Anak Agung Gde Rai Sri Budaya, SE
  • Puri Agung Kelodan: Ida Anak Agung Cakra
  • Puri Agung Kusamba: Ida Anak Agung Gde Mayun Saren
  • Puri Agung Kaléran Kusamba: Ida Anak Agung Gde Mayun
  • Puri Agung Kawan: Ida Anak Agung Gedé Baliputra
  • Puri Kaléran Pemahyun Koripan: Ida Anak Agung Gedé Raka Pemayun
  • Puri Satria Kanginan: Ida Anak Agung Gde Ngurah Sinta
  • Puri Sulang: I Gusti Ngurah Ketut Agung
  • Puri Agung Batan Ental Banjarangkan

Buléléng[uah | uah wit]

  • Puri Gedé Denbukit: Anak Agung Denbukit
  • Puri Agung Singaraja (Puri Gde Buléléng): Anak Agung Ngurah Ugrasena
  • Puri Anyar Sukasada: A.A. Ngr Yudana,
  • Puri Kanginan Singaraja: A.A. Ngr Parwatha Pandji
  • Puri Bangkang: A.A. Ngr Suantara
  • Puri Penataran: A.A. Ngr Semadi Putra
  • Puri Tukad Mungga: A.A. Ngr Mudipta
  • Puri Ayodya (Kalibukbuk): A.A. Ngr Sentanu
  • Puri Gedé Denbukit ring Pancasari: I Gusti Ngurah Agung Dharma Wirata
  • Puri Blahbatuh: A.A. Ngr Jlantik

Bangli[uah | uah wit]

  • Puri Bangli: A.A. Ngurah Agung
  • Puri Soka Danginan
  • Puri Kelodan
  • Puri Semarabawa
  • Puri Dénpasar
  • Puri Kanginan
  • Puri Dencarik
  • Puri Kilian
  • Puri Bukit
  • Puri Siulan
  • Puri Jero Pemayun Padang
  • Puri Jero Padang Dawanan
  • Puri Jero Tianyar
  • Puri Jero Pemayun Nesa
  • Puri Agung Tamanbali
  • Puri Agung Susut
  • Puri Gelogor
  • Puri Jero Badung
  • Puri Agung Jehem
  • Puri Tambahan
  • Puri Jero Banjar
  • Puri Jero Mesi
  • Puri Jero Kutha
  • Puri Jero Klaci
  • Puri Jero Bakas
  • Puri Kawan Tanggu Danginan
  • Puri Kawan Tanggu Dawanan

Jembrana[uah | uah wit]

  • Puri Bakungan (1400-1450 M): Ki Ageng Malele Cengkrong utawi Sri Ageng Malele Cengkrong madué gelar I Gusti Ngurah Bakungan (putung), parhyangan suci ring Pura Candi Bakungan disungsun olih kaluwarga Puri Pancoran
  • Puri Pacangakan (1400-1450 M): Ki Ageng Mekel Bang madué gelar I Gusti Ngurah Pacangakan (putung), parhyangan suci ring Pura Ageng Pacangakan disungsun olih kaluwarga Puri Pancoran
  • Puri Pancoran (1470 M): Ki Ageng Malelo Bang madué gelar I Gusti Ngurah Pancoran
  • Puri Agung Negara: Anak Agung Gde Agung R Surya A Sutedja
  • Puri Pasekan: I gusti agung gedé Bhoetoehne

Pustaka[uah | uah wit]

Cutetan[uah | uah wit]

Pranala jaba[uah | uah wit]