Puri Agung Tabanan

Saking Wikipédia

Puri Agung Tabanan inggih punika istilah genah paumahan (Bahasa Bali: puri) Raja Tabanan, sané pinaka silih tunggil puri ring Bali, magenah ring Jalan Srigunting No. 3 Tabanan, Bali, Indonésia.

Puri Agung ring Pucangan[uah | uah wit]

Ring Bali, duk masa kerajaan, wangunan genah rajane magenah kabaos "Puri Agung". Kawéntenan Puri Agung Tabanan mapaiketan sareng tokoh Arya Kenceng, sané duk punika kapracaya rauh nyarengin Gajah Mada rikala Majapahit ngalahang Kerajaan Bedulu ring Bali duk warsa 1343.[1]

Sasampuné Bali kakalahang, sadurung Patih Gajah Mada makaon saking pulau Bali, samian para Arya kapupulang, kaicénin ceramah indik tata cara pemerintahan, ilmu indik kepemimpinan kantos ilmu politik. Sasampun sami sampun kasengguh sampun cukup, samian para Arya polih wewidangan kakuasaan sane kasebar ring sajebag Bali. Sirarya Kenceng kaiicénin kakuasaan ring wewengkon Tabanan antuk kramané akéhnyané 40.000 diri, Sirarya Kuta Waringin tetep ring Gegel antuk kramané kirang langkung 5.000 diri, Sirarya Sentong madeg ring Pacung antuk kramané 10.000 diri miwah Sirarya Belog (Tan Wikan) kaicénin genah ring Kabakaba antuk kramané 5.000 diri. Sirarya Darya kaundang mawali ka Majapahit, raris ida kadadosang AdipatiPalembang.[2] Arya Kenceng mrentah Tabanan, antuk pusat karajan utawi Puri Agung sané magenah ring Pucangan (Buah), Tabanan.

  • Arya Kenceng inggih punika Raja Tabanan I, sané karajannyané ring Pucangan/Buah madué putra:
    • 1. Déwa Raka /Sri Megada Perabhu
    • 2. Déwa Made / Sri Megada Natha
    • 3. Kiayi tegeh Kori
    • 4. Nyai tegeh Kori. Sane salanturnyane
  • Sri Megada Natha, Raja Tabanan II, madue putra:
    • 1. Sir Ngaryaurah Langwang
    • 2. Ki Gusti Made Utara (Madyatara)
    • 3. Ki Gusti Nyoman Pascima
    • 4. Ki Gusti Wetaning Pangkung
    • 5. Ki Gusti Wetaning Pangkung
    • 6. Ki Gusti Batan Ancak
    • 7. Ki Gusti Ketut Lebah
    • 8. Kiyai Ketut Pucangan / Sirarya Ketut Notor Wandira.

Puri Agung Késah ka Tabanan[uah | uah wit]

Salanturnyané Sirarya Ngurah Langwang, Raja Tabanan III, ngentosin Ajinnyané Sri Megada Natha dados raja, sané raris polih pituduh saking Dalem Raja Bali mangda ngungsi Karajannyané/ Purine ring Pucangan ka wewengkon kelod, puniki minab sangkaning geografis miwah demografi nénten prasida kapolihang olih Dalem saking Gegel ring sajeroning kegiatan inspeksi. Pamuputne Arya Ngurah Langwang polih piteket, "ring dija ada asap (buban) menek mangda irika ngwangun puri".

Sasampuné nyingakin saking Kebon Tegu, raris manggihin asapuhé menek ka duur, raris ipun mamargi ka genah asapuhé. Asap punika medal saking sumur sané magenah ring genah Pedukuhan inggih punika Dukuh Sakti (ring Pura Pusar Lake Tabanan mangkin). Pamuputnyané katetepang irika dané ngwangun Puri, risampuné puput, kageser resmi (sampun Upacara) Puri Agung/Kerajaannyané sareng Batur Iwitnyané saking Pucangan ka Tabanan (sakitar abad ka-14). Santukan asapune terus menek saking semere sakadi Tabunan kantos puri ida dane kawastanin Puri Agung Tabunan, sane raris kaucap dados Puri Agung tabanan, riantukan karajan ida dane kawasta Puri Singasana miwah raja sane mapesengan Sang Nateng Singasana.

Sasampune punika, Ida Sang Prabu Arya miwah parasemeton idane raris pada mapunduh ring purin Ida Sang Hyang Widi Wasa. Sajeroning upakara punika, tanah sane sampun kawangun antuk Ida Sang Hyang Widi Wasa ring tegal melakange punika, raris kagenahang ring oka-okan danene.

Letak miwah Denah ring warsa 1900[uah | uah wit]

  • Wates Utara: Rurung/Jalan, Pasar (ring genah wit-witan masan dingin mangkin) miwah Dangin Peken
  • Wates kangin: Jalan kauh Pura Sakenan miwah Jero Oka (Pasar Tabanan mangkin)
  • Wates kelod: Jalan Gajah Mada
  • Wates kauh: Jero Subamia, Pekandelan Puri Gede/Gung miwah Jero Meregan

Pustaka[uah | uah wit]

  • Saking Lontar Kuna, Prasasti miwah Silsilah katurunan sane kagenahang olih Keluarga Agung Puri Agung Tabanan.
  • Babad Arya Tabanan sané kamedalang olih Kantor Dokumentasi Budaya Bali Provinsi Daerah Tingkat I Bali, Denpasar, 1997.
  • Buku "Riwajat Pulau Bali saking Djaman ka Djaman" olih I Made Subaga.
  • Sejarah ngadeg kantos runtuhnyané Kerajaan Kerajaan Tabanan, Kerambitan, Désémber 1999, Panulis: I Gusti Made Aman.
  1. Buku Riwajat Pulau Bali Dari Dzaman Ke Jaman
  2. RIWAYAT BERDIRI SAMPAI RUNTUHNYA KERAJAAN SINGASANA TABANAN, KERAMBITAN, DESEMBER 1999, Penyusun: I Gusti Made Aman, Hal. 10