Endek

Saking Wikipédia
Aksara Latin
     
Endek
Kain Endek Geringsing
SorohKain tenun
Bahansutra, kapas, mas, perak
Genah asalKlungkung, Bali, Indonésia

Endek (aksara Bali: hĕndĕk·) inggih punika silih tunggil kain tenun saking Bali. Kain endek pinaka asil pakaryan seni rupa terapan, tegesnyané karya seni sané prasida kanggén ring urip iragané ngarahina. Endek mawit saking kruna “gendekan” utawi “ngendek” sané maartos meneng utawi kukuh, nénten mauah warnannyané. Parikrama nenun utawi patenunan endek ring Bali prasida kacingakin ring Kabupatén Karangasem, Klungkung, Gianyar, Buléléng, Jembrana miwah Dénpasar. Kanikayang, endek sané wénten ring sakancan kabupatén punika madué cecirennyané soang-soang, punika mawinan kain endek ketah kaaranin manut wit utawi asalnyané sakadi "Endek Klungkung", "Endek Sidemen" msl.[1]

Babad[uah | uah wit]

Kawéntenan kain endek ngawit saking warsa 1985, daweg masa karatuan Raja Dalem Waturénggong ring Gélgél, Klungkung. Kain endek laut nglimbak ring wawengkon Klungkung, silih tunggilnyané ring désa Sulang. Ring Sulang, kain tenun endek kakawitin olih Wayan Rudja sané daweg punika madué kirang langkung 200 pagawé. Yadiastun kain endek sampun wénten daweg karatuan Gégél, nanging panglimbaknyané ring Désa Sulang ri sampun masa kemerdekaan RI. Panglimbak kain endek ring Désa Sulang kakawitin duk warsa 1975 tir kalanturang antuk panglimbaknyané ring warsa 1985 ngantos mangkin.

Dumun, perusahaan kerajinan tenun Ikat Endek ring désa Sulang wénten 25, sakéwanten kawéntenannyané ngantos mangkin sampun ngirangang. Mangkin utsaha kerajinan tenun endek sané kantun mamargi wantah kalih perusahaan, minakadi Tenun Endek Astika miwah Usaha Tenun Endek Resya. Pasang surut panglimbak kerajinan tenun endek punika prasida kacingakin ri sajeroning 1985-1995, 1996-2006, 2007-2012. Pasang surut puniki sangkaning ekonomi sané rered sané mawinan wantuan pemerintah nénten sida malih kalanturang. Sadurungnyané pemerintah ngicénin panuntunan saking UNDP miwah BUMN anggén nglimbakang utsaha tenun endek.[2]

Kawigunan[uah | uah wit]

Kain Endek prasida kanggén ring panganggé adat utawi dados taler kanggén pinaka seragam sekolah miwah kantor. Sakéwanten wénten motif-motif sané sakral sané wantah kanggén ri sajeroning upacara agama. Wénten taler sané wantah kanggén olih prakanggé sakadi raja miwah anak ménak.

Ngantos mangkin, kain endek kantun kanggén ring sakancan widang, ngawit kanggén bahan makarya panganggé formal, pakaryan, acara adat untawi gaya fashion. Kain endek Bali nganutin aab jagat tur kawigunannyané kauwah khusus anggén ngadungang cihna tradisional modern. Asil uahan puniki ketahnyané kanggén Kebaya Endek[3], Kemeja Endek[3], miwah Kebaya Adat.[3]

Pustaka[uah | uah wit]

  1. Sumadi, I Wayan Suca (2014). Inventarisasi Perlindungan Karya Budaya Endek di Provinsi Bali. Bali: BPNB BALI. ISBN 978-602-258-237-3.
  2. Dewi, Luh Gedé Wijayanti Lakhsmi (28 Pébruari 2019). "Perkembangan dan Sistem Pewarisan Kerajinan Tenun Ikat Endek di Desa Sulang, Klungkung, Bali (1985- 2012)". Widya Winata; Jurnal Pendidikan Sejarah (ring Indonesia). Kaaksés 8 Januari 2021.
  3. 3,0 3,1 3,2 "Putri Berdikari - Butik Kebaya". putriberdikari.business.site (ring in). Kaaksés 2020-05-23.CS1 maint: unrecognized language (link)