Anak Agung Pandji Tisna

Saking Wikipédia
Anak Agung Pandji Tisna
Anak Agung Pandji Tisna
Embas(1908-02-11)11 Pébruari 1908
Buléléng, Bali
Séda2 Juni 1978(1978-06-02) (yusa 70) (1976?)
MabangsaIndonésia
PakaryanPangawi, Pemimpin Pamréntahan

Anak Agung Pandji Tisna (Aksara Bali: ᵒanakaᵒaguŋpandjitisna, embas ring Buléléng, 11 Pébruari 1908 – seda 2 Juni 1978 ring yusa 70)[1], ring cakepan tiosan taler kauningayang dané seda ring warsa 1976,[2] taler kauningin maparab A.A. Pandji Tisna, Anak Agung Nyoman Pandji Tisna utawi I Gusti Nyoman Pandji Tisna, inggih punika wantah sentana kaping solas (11) saking lalintihan raja Buléléng riing Bali Kalér, Anglurah Pandji Sakti. Parab Anak Agung Pandji Tisna kaanggén saking warsa 1938, kauwah saking I Gusti Njoman Pandji Tisna.[3]

Duk Pandji Tisna embas, Buléléng kantun kajajah olih Welanda saking warsa 1872. Yadiastun ajin dané kaangkat dados administratur olih Pamrentah Welanda, sakéwanten Anak Agung Putu Djelantik pinaka pangwaris saking Puri Buléléng. Pandji Tisna embas ring genah sané raket pisan saking budaya miwah Agama Hindu-Bali, taler sareng nyaksiang miwah ngaksi kaluwihan budaya miwah kasenian ring Puri Kerajaan Buléléng.[3]

Saking alit Pandji Tisna sampun ngranjing ring sekolah Welanda, ngawit saking sekolah ring Singaraja, raris nglantur ring Batavia (Jakarta). Dané nénten nglanturang masekolah raris mawali malih ka Singaraja pinaka panyarikan ajin idané.[3]

Duk warsa 1929, Pandji Tisna ka Lombok antuk panikan ajin dané, dané ring Lombok ngantos warsa 1934, ngamargiang bisnis tansportasi ajin dané. Mawali saking Lombok, Pandji Tisna magingsir saking Kota Singaraja raris dan mngremba tegalan klapa taler ekspor kopra. Dané senengan ngamargiang kauripan dané ring désa bandingang ring duk dané kantun maneng ring Puri Singaraja.[3]

Basa ibu Pandji Tisna wantah basa Bali. Dané malajah basa Welanda miwah basa Melayu duk kantun ri kala dané mayusa 12 tiban.[3] yadiastun dané teleb miwah tresna pisan ring basa Bali, Pandji Tisna akéhan nyurat antuk basa Indonésia .[4] saking warsa 1935, dané masemaya pacang nyurat novel antuk basa Indonésia, sesuratan dané minakadi Ni Rawit Ceti Penjual Orang, kalanturang Sukreni Gadis Bali, I Swasta: Sewarsa di Bedahulu, miwah Dewi Karuna: Salah Satu Jalan Pengembara Dunia.[3] sasuratan Pandji Tisna sané akéhan nyihnayang budaya miwah tradisi Bali prasida nagingin caciren sané anyar ring sastra Indonésia duk galahé punika.[4]

Ring warsa 1942, Jepang ngebug miwah nguwasayang makasami wawengkon Bali sané dados gegamelan Welanda ring Hindia, kénten taler ring Bali.[3] Rikala punia, Pandji Tisna kantun seneng jenek ring désa ngantos warsa 1944, raris dané kabui olih Jepang santukan dané kasengguh nénten satia ring Jepang.[3] Nénten sué dané kabébasang malih sakéwanten perpustakaan dané kabakar santukan dané akéh madué buku sané mabasa asing.[3]

Ring warsa 1945, ring panguntating pangwasén Jepang ring Bali, ajin dané lebar. Pinaka putra kapertama, dané sepatutnyané nglanturang pamargin ajin dané dados pangrajeg puri, pinaka pangrajeg jagat Buléléng ring warsa 1944.[3] Ring sasuratan dané sané mamurda I Madé Widiadi, ring kaca panguntat dané nyurat indik dané kasujatiannyané néntén kayun kaangkat dados raja. Santukan Jepang sané nganikain, taler dané kadi kapaksa mangda dados "syucho".[5]

Panguntating warsa 1945, risampuns epang myerah, Pandji Tisna miados Ketua Déwan Raja-raja se-Bali (Paruman Agung), sané kasarengin olih maka kutus pangrajeg wawidangan Bali, duk punika niti praja ring Bali pateh sekadi gubernur.[3]

Pangawitin warsa 1946, duk mayusa 38, Anak Agung Pandji Tisna ngranjing dados Agama Kristen, indiké puniki kadi dados singsal ring kawétenan krama Baliné duk punika Dané nyurat ring bukun dané parindikan dané sané ngranjing ka Agama Kristen. Punika mawinan dané maosang nénten patut malih dados raja ring .[3]

Tahun 1947 ia secara sadar turun dari takhta kerajaan. Kedudukan raja dilanjutkan oleh adiknya Anak Agung Ngurah Ketut Djelantik atau I Gusti Ketut Djelantik yang dikenal dengan nama Meester Djelantik sampai pengakuan kedaulatan Indonésia oleh Belanda pada warsa 1949 dan Anak Agung Ketut Djelantik menjadi raja Buléléng terakhir.[3]

Anak Agung Pandji Tisna lebar 2 Juni 1978 raris kapendem nganutin upacara kadi agama Kristen ring genah bukit ring Désa Seraya - Kaliasem nampek ring gereja sampun kawangun sadurungnyané.[3]

Pendidikan, dados sastrawan[uah | uah wit]

Anak Agung Pandji Tisna ngranjing ring HIS ring Singaraja raris MULO ring Batavia.

Anak Agung Pandji Tisna kasub dados pangawi novel. Sasuratan dané kamedalang Balai Pustaka, saha makasami sasuratan dané nganggé genah ring Bali, tutaminnyané ring Singaraja. Cerpén dané kamedalang ring majalah "Terang Boelan" ring Surabaya. Dané taler nyurat puisi minakadi "Ni Poetri", sané kamedalang olih Sutan Takdir Alisyahbana ring majalah "Poedjangga Baroe" ring Jakarta.

Pangawit pariwisata[uah | uah wit]

Pandji Tisna taler kasengguh dados pangawit ring wawidangan pariwisata Bali, utamin nyané ring Buléléng. Ring warsa 1953, Pandji Tisna dané magingsir ring Désa Tukad Cebol (mangkin Désa Kaliasem). Irika dané nyurat sasuratan dané taler dados genah dané nyanggra makasami tamiun dané. Genahé punika raris kawastanin "Lovina", punika wantah ringkesan saking "Love Indonésia". Raris Pandji Tisna ngwangun genah-genah pariwisata ring pasisi Kauh Buléléng. Punika mawinan raris Panji Tisna kasengguh pinaka "Bapak Pariwisata Bali". Ring warsa 2003, Pamerintah Daérah Bali micayang "Karya Karana" santukan utsahan dané ngwangun pariwisata ring Bali.

Kulawarga[uah | uah wit]

Anak Agung Pandji Tisna embas saking aji maparab AA Putu Djelantik taler ibu Jero Mekele Rengga. Dané taler madué rabi patpat, inggih punika Anak Agung Istri Manik, Ni Ketut Mayas (Jero Mekelé Seroja), Luh Sayang (Mekelé Sadpada), dan Jro Mekelé Resmi. Madué 13 oka.[3]

Sasuratan[uah | uah wit]

Buku indik Anak Agung Pandji Tisna miwah sasuratan dané[uah | uah wit]

Pustaka[uah | uah wit]

  1. "Artikel "A. A. Pandji Tisna" - Ensiklopedia Sastra Indonésia". ensiklopedia.kemdikbud.go.id. Kaaksés 2021-04-02.
  2. (Indonésia) Rampan, Korrie Layun, Leksikon Susastra Indonésia. Balai Pustaka, 2000, Jakarta. Halaman 3-4. Biografi A.A. Pandji Tisna
  3. 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 (Inggris) Quinn, George. "Introduction" terjemahan basa Inggris Sukreni Gadis Bali, The Rape of Sukreni. Lontar, 1998, Jakarta. kaca ix. Pengantar Terjemahan Sukreni Gadis Bali
  4. 4,0 4,1 (Inggris) Teeuw, A. Modern Indonésian Literature. University of Leiden, 1967, The Hague. Halaman 77-78. Sejarah Sastra Modern Indonésia
  5. (Indonésia) Tisna, A.A. Pandji. I Madé Widiadi Kembali kepada Tuhan. Satya Wacana, 1955, Semarang.

Pranala jaba[uah | uah wit]