Prasasti Tumbu

Saking Wikipédia


Prasasti Tumbu
MaterialTemaga
Ukuranlantang 33,2 cm, jimbar 8,6 cm, miwah tebal 0,2 cm.
AksaraAksara Kawi
BasaBasa Jawa Kuno
Dibuat1247 Saka (1325 Maséhi)
DitemukanBali, Indonésia
Genah sané mangkinGedong Pasimpenan Pura Puseh ring Désa Pakraman Tumbu, Bali, Indonésia

Prasasti Tumbu silih tunggil prasasti kadiri antuk lima lémpéng temaga[1] sané magenah ring Désa Tumbu, Kecamatan Karangasem, Kabupatén Karangasem, Bali.[2] Prasasti puniki kawedar olih raja Sri Bhatara Mahaguru Dharmottungga Warmadewa ring warsa 1247 Saka utawi 1325 M.[1][2] Prasasti kasurat ring aksara miwah basa Jawi Kuna.[1][2] Lémpéng-lémpéng prasasti lantang nyané 33,2 cm, linggah nyané 8,6 cm, miwah tebal 0,2 cm.[1]

Daging prasasti nyawisin pikobet krama Tumbu sané marengkah sané krama Baturaya, sapunika raja nganikayang wates-wates désa antuk luwih jelas, miwah manadosan désa swatantra.[2] Tiosan miwah raja antuk minetapin makudang hak miwah swadharma ipun olih krama Tumbu, Baturaya, miwah Tenganan.[1][2]

Sané mangkin prasasti kasimpen ring Gedong Pasimpenan Pura Puseh ring Désa Pakraman Tumbu,[1] sering kardihayang kabersihin miwah kaupacarai ring rahina becik katentu.[2][3]

Daging[uah | uah wit]

Lémpéng kapertama prasasti puniki wantah kasuratin ring satunggal sisi, lémpéng kakalih nganti kapat kasuratin ring kalih sisi, miwah satunggal lémpéng sané untat puyung (prasida lémpéng sisa) menawi daging nyané sampun jangkep, sekadi puniki:[1]

1b.

  1. ing śaka 1247, caitramasā, tithi trayodasi, sūklapaksa, wu,u, bu wāraning prangbakat īrika diwasa paduka sri mahara
  2. ja, sri bhatara mahaguru dharmmotunggā warmādewā umajari para senapati, umingsor i tanda rakryan, ri pakirakiran i jro makabai
  3. han,karuhun mpungkwing sewa sogata, ŗsi mahabrahmaņa, rumőnggő ri katidopayan nikāng karamaning tumbu hepu kapgan jmur tan pahamngan,
  4. mĕnggah mĕkĕh tambring daya, sakweh ikanang karaman prapta sumembah i paduka śri maharaja makadi sama tuhan, apanlah kbo yatna, bañak tā
  5. kon minda rangis, kalong paksa, makalarapan sang ngapañji paksaraga, sang akakasir pinĕkpinĕkan, humatur i paduka śri maharaja, ā
  6. nda titisan amŗta, ri kaparipurnanya atunggu panatarannya, sangka ri pariksirananning taninya kalap maring Batu Raya ala atucapucapan

2a.

  1. kabyapaka sakwehnya hana ring tumbu, dainikang wwang Batu Raya, apan kakurung taninya, daining wates Batu Raya, kapanggihin panaraban karamaning batu
  2. raya, matanyan kunong purihnya ri nguni maring tranganan juga ya, winisesa denira sanging tranganan angaingetakna pujan sira bhaţara
  3. bañuka ring angken cetra asuji mwang rinangken ma(r)gasira, amawa ulatulatan, sakweh ulatulatan anguningimaha bantĕn u
  4. niweh tekang tahilnya, sakweh ing arik purihnya maring tranganan juga ya, mangke pwa ya winisesa denikang wwang Batu Raya sakwehnya hana ring tu
  5. mbu, dain kuku dain tabankarang dainngawa maring désanya, ya ta mata(ng)nyan tekemőngan sakweh karamaning tumbu, umangĕnangĕn awaknya dinasihin hulunulu
  6. n, mőnggah mőkĕh tambring daya sumambah i paduka śri maharaja, ana pwa kanitijñan, paduka śri maharaja, rumenggő rasaning pőh manawa sanghyang ka

2b.

  1. mandaka, gunagrahi kuminkin swasta nikang rat angẻrtakẻn bumi bali swabhawani kadi sira, prabhu cakrawartthi, rajadimaharaja saika
  2. raja laksmi, pinaka murttining bhuwana, satungkeb bali dwipa mandala, matenian karamaning tumbu, inugrahan paduka sri maharaja winaihi
  3. ra, mulih mara i désanya sutantra ri kawakannya atehera ri panatarannya pisaningun pinaryantas parimandala taninya, winates cinaturdeśa
  4. tan wineh kabyapaka ikang karamaning tumbu denikang wwang Batu Raya, uniweh sireng tranganan apanya mariwisesa, anging karamang tumbu
  5. hanyajataka juga maring tranganan deni paduka sri maharaja kinonira angewetakẻn kapujan, sira bhatara bañuka rinangkẻn cetra
  6. asuji mwang rinangken ma(r)ghgasira anguninga mahabantẻn, hamawa hulatulatan kunang hulatulatannya ring cetra, celeng mulya ma 1 tunggal

3a.

  1. bras 1 guñja laketan bang 5 guñja laketan ireng 5 guñja pisang rateng 5 harip samangkana ta ring asuji, celeng mulya mā 1, tunggal
  2. bras, 10 guñja, laktan bang 5 guñja, laktan irěng 5 guñja, pisang rateng 5 harip kunong hulatulatannya ring ma(r)ghgasira, katambāt
  3. 100 rangkěp kyurekkyurek suruh 100 hāpon, kyurekkyurek, kěmbar ryabuk, 100 běngkěr tok sāgěnuk
  4. kyelẻs binakang bakangan, samangkana juga kweh hulatulatan ikang karaman ing tumbu maring tranganan, tan kna pinta palaku denira sang ing
  5. tranganan salwiraning pintaněnya tan kna srangsisikěn, kadi purihnya ring nguni dukyang lagi kawisesa, anging karamaning tumbu hangete
  6. ri hulatulatannya juga ya rinangkěn cẻtra, asuji mwang rinangkěn marghgasira tan kna ya wisesaněn denira sang ing tranganan uniweh

3b.

  1. ikang karamaning Batu Raya tan kna sidigawe ya, apan tumbu sampun cinarik daini paduka śri maharaja śri bhatara guru, pini
  2. sah lawan Batu Raya matangnyan karaman ing tumbu, tan kna usikusikěn, denikang wwang Batu Raya, atěhěr karaman ing tumbu winẻh akmitan sanghyang raja
  3. prasasti agěmagěm pakahatma raksanya ri taninya paguhan ing saritěnnya hatunggu karamanya, kunong sba ning parimandalan, i taninya inga
  4. nya waitan watu salot, angidul tka ring tibu lampar, lumaris tka ring bwah lamparan inganya kidul burit cangar mangu
  5. lwan kta ring batu matikin lumaris tka ring sawang běng, inganya kulwan langkida , mangalor tka ring rangrung hajajar lumaris tka ring batu garitgi
  6. t inganya lor teja maurip mangetan tka ring pangkung matahěn, lumaris tka ring raru agung, samangkana baning parimandala

4a.

  1. tani karaman ing tumbu, sampun pinasaksyakěn ri sanmuka tanda rakryan, ri pakirakiran i jro makabaihan, makadi para senapati mwang mpu
  2. nkwi sewasogata, sang senapati kuturan, hakasirkasir dalang camok, sang senapati sarba hakasirkasir candi lngis, sang senapati wŗsa
  3. ntěn hakasirkasir jagatrang, sang senapati balěmbunut hakasirkasir gentur, sang senapati balabyaksa, haksirkasir gagak sminingrat,
  4. sang senapati danda, hakasirkasir kuda langkat langkatan, sang senapati dinganga haksirkasir tipas, sang senapati mañiringin haka
  5. sirkasir lmbulatěng, sirẻng kasaiwan mpungkwing darmmanyar apasěnggahan paduka raja guru, mpungkwing air gajah apasěnggahan paduka rajadyaksa
  6. mpungkwing dewasthana, apasěnggahan raja manggala, mpungkwing istrina raja, apasěnggahan sirẻng, sirẻng kasogatan mpungkwing bara

4b.

  1. nasi, dangupadhyaya kartaja, mpungkwing purwanagara da Ngupadhyaya karmangga mwang samgět manuratang ajña i hulu, sang amawasta mantri sirah prana, sa
  2. mget manuratang ajna i tngah sang amawasta mantri maddhya wadana samget manuratang ajna i wuntat sang apanji singaraja samget caksu ka
  3. rana kilange samangkana añakseni karamaning tumbu // 0 //

Cingak taler[uah | uah wit]

Pustaka[uah | uah wit]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Sunarya, I Nyoman (April 2014). "Prasasti Raja Sri Maharaja Sri Bhatara Mahaguru Dharmmotungga Warmmadewa Di Désa Tumbu, Kecamatan Karangasem, Kabupatén Karangasem, Bali". Forum Arkeologi. Balai Arkeologi Denpasar. Vol. 27, Nomor 1 (33 - 44).
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Kristianti, Madé Aris; Setiawan, I. Ketut; Titasari, Coleta Palupi (2016-12-01). "Analisis Prasasti Tumbu (Kajian Epigrafi)". Humanis (ring Inggris). 17 (3): 278–285. ISSN 2302-920X.
  3. Bagiarta (2017-12-26). "Hari Ini, Piodalan di Pura Baturaya Tumbu". Balipost.com (ring Indonesia). Kaaksés 2020-11-23.