Prabhu Watugunung

Saking Wikipédia


Aksara Latin
     
Prabhu Watugunung
Satua
AranPrabhu Watugunung
Data
NegaraIndonésia
WewidanganBali

Satua Prabhu Watugunung (aksara Bali: prabhuwatugunuŋ) inggih punika silih tunggil satua Bali.[1]

Daging satua[uah | uah wit]

Wenten katuturan satua mebasa bali Ida Sang Prabhu nyakrawerti panegara Gilingwesi. Pesengan Idané sampun kaloktah ring jagate inggih punika Prabhu Watugunung. Ida Sang Prabhu Watugunung medue istri kalih. Makekalih prameswarin Idané punika dahating ayu angayang-ayang, tan wénten nyamen pada ring jagatpadané rawuhing ke suarga loka.

Kadirasayang para widiadariné ring suarga kasor olih kelistuayuan idané. Sané kapertama mapesengan Dewi Sinta, sané kaping kalih mapesengan Dewi Landep. Ida Sang Prabhu Watugunung wiakti wibuhing bala tur dahating mawisesa. Wadua kalih parajanané ring wewidangan Gilingwesi dahating sumuyug bakti. Ida Sang Prabhu Watugunung medue putra 27 (duang dasa pitu) diri, semalihe makasami luwih-luwih. Pesengan putrané sami inggih punika: Ukir, Kulantir, Tolu, Gumbreg, Wariga, Warigadian (Warigalit), Julungwangi, Sungsang, Dunggulan, Kuningan, Langkir, Medangsia, Pujut (Julungpujut), Pahang, Krulut (Keruwelut), Merakih, Tambir, Medangkungan, Matal, Uyé, Menail, Prangbakat, Bala, Ugu, Wayang, Kelawu, miwah Dukut. Makasami putrané punika embas mabiang asiki inggih punika Dewi Sinta.

Kacarita sané mangkin risedek sada kala, wiyakti nénten keni antuk ngawilangan. Napi minab sané kirang, penangkan kawoné rawuh. Panegara Gilingwesi kadurmanggalan miwah kewisianan. Para waduané sami kasengsaran, belabar agung nyabran rahina magejeran nénten papegatan. Sasihe sampun nyalah masa, panese ngentak-entak, yadiastun sampun masaning sabeh. Kasuen-suen jagat Gilingwesi nyangsan sayah. Asing kangtinandur nénten wénten mupu, asing katumbus sarwa mael.

Sapenegara Gilingwesi kabiaparan, duk punika, katah pisan cihna miwah ceciren kawoné. Bintang kukusan nyénter nyantos das rahina ring ambarané kelod kauh. Bintang Mars nembenin nyénter utawi medal sekadi nunas taksun jagat. Satua Mebasa Bali siosan, Klik Iriki.

Ida Sang Prabhu Watugunung wiakti kepuhan pikayunané ngaksi panjak idané kasengsaran. Nganinin parindikan punika raris Ida Sang Prabhu Watugunung mikayunin saha migumang ring bale paseban sareng para pepatih kalih bahudanda Tanda Mantri sami. Kacihnayang panegara Gilingwesi uug, janten teler keprabonan Ida Sang Prabhu Watugunung pacang runtuh. Riwus pasebané puput, Ida Sang Prabhu Watugunung wiakti nénten prasida ngamolihang winaya sané becik. Duaning asapunika raris Ida Sang Prabhu Watugunung ngenikain pramesuariné, Ida Dewi Sinta. Ida Sang Prabhu Watugunung mapikayun pacang nglilayang pikayun sareng sabiné ring bale-balean sampun kacesmawisang. Malédang-lédang muponin karasmin. Dewi Sinta nénten purun tulak, ngaturangayah satya brata alaka rabi. Sapunika taler Dewi Landep, nénten purun tulak. Epot ngaturang ayah ring Ida Sang Prabhu Watugunung.

Ritatkala Ida Sang Prabhu Watugunung makolem ring bale-balean, gelung kapraboné sampun kagenahang. Duk punika Ida Dewi Sinta polih nyaksinin prabun Ida Sang Prabhu. Pramangkin makesiyab Ida Dewi Sinta duaning wénten kanin rahat pisan miwah kantun biketnyané. Riantukan kawéntenané asapunika, Ida Dewi Sinta murunang raga mapitaken, "Napi sané ngawinang prabhun I Ratu biket sekadi asapunika?"

Ida Sang Prabhu Watugunung parama lédang nyawis miwah nguningayang saparindikan Idané. Kabaos, sadaweg Ida Sang Prabhu Watugunung kantun alit, Ida wantah anak alit sané kalintang kual. Sangkaning kakualan Idané punika, sadaweg biang Idané ngledokang titisan antuk siut, santukan biange kepuhan antuk panes turmaning raris Ida Sang Prabhu Watugunung alit mecara, kandugi biange duka. Ida Sang Prabhu Watugunung raris prabuné kagetok antuk muncuk siut ajengané. Kandugi ngamedalang rah akueh. Riantukan asapunika, anake alit raris salit asa, raris matilar, nilarin genah biangé, Ngutang-ngutang lampah sapara-paran lakune.

Ri wawu asapunika Ida Sang Prabhu Watugunung macarita, dahating tengkejut Dewi Sinta mirengang daging ceritan Ida Sang Prabhu Watugunung. Blegbegan engsek pikayuné abosbos. Raris Dewi Sinta eling ring kawéntenan duke sané riin, wiakti Dewi Sinta polih sahasa ngetok prabhun okané antuk siut turmaning okané ical nénten prasida katutan rauh mangkin. Indike punika manut pisang sekadi sané kacritayang olih Ida Sang Prabhu Watugunung. Rasa sedih tan amat-amat, agung dosan tan sinipi, yéning kapikayun-kayunin nyangsan-nyangsan nuke ulun angen. Mariselsel raga, dados anak istri kanggén rabi antuk ianak. Nganinin parindikané punika, raris Dewi Sinta ngincikang naya upaya, mangda prasida mapalasang tur nénten malih kawawa dados istrin Ida Sang Prabhu Watugunung.

Santukan Ida Sang Prabhu Watugunung miarsayang kawéntenané sekadi sepi abosbos, punika mawinan Ida mataken, "Adi-ade Dewi Sinta mas diritman beliné anake buka I dewa, napi sané mawinan I dewa meneng." Ida Dewi Sinta nénten kirang nyawis petaken Ida Sang Prabhu Watugunung. Kawiaktin ipun sané wénten ring pikayunan Ida nénten sios Ida wiakti angob ring kaagungan kalih kawisesan Ida Sang Prabhu Watugunung. Sakewanten sekadi atur Ida Dewi SInta, Ida Sang Prabhu Watugunung yadiastun wirya sakti, durung prasida ngesorang suargané tur durung molihang rabi widiadari saking suargan. Manut ring pikayun Ida Dewi Sinta, yéning Ida Sang Prabhu Watugunung madik widiadari saking suargan, janten pacang wénten yudha, Ida Sang Prabhu Watugunung pacang kaon, tur pastika sampun Ida Sang Prabhu Watugunung sané ngawawa raganidané pacang newata. Punika anggén Ida jalaran mamasahang sareng Ida Sang Prabhu Watugunung.

Wawu mirengang atur Dewi Sinta sekadi asapunika, raris Ida Sang Prabhu Watugunung pisereng kayuné pacang ngalap istri widiadari ring suarga. Ida raris nitahang para pepatih, punggawa, bala prajurit sami mangda digelis metaki-taki pacang memadik utawi yan nénten karsa miwah kaicen pacang kagebug Suralayané punika.

Ring Suralaya, Ida Batara Siwa riwau uning indik Ida Sang Prabhu Watugunung pacang ngebug suargané, raris ngawéntenang peparuman, tur mastikayang wiweka sané kagelarang anggén ngasorang Prabhu Watugunung ri kala nincap nglurug suargan. Para dewata akehan sané nénten rumasa prasida ngarepin patangkep kaling kawisesan Prabhu Watugunung, yéning nénten Ida Sang Hyang Wisnu arepang.

Antuk punika daging paringkes bebaosanné ring Suralaya, Ida Batara Siwa ngutus Sang Hyang Narada nangkilin Ida Batara Wisnu, turmaning Ida Batara Wisnu sumanggup. Ritatkala rahina Redite Kliwon wuku Watugunung Batara Wisnu mapamit saking kadewataan, kairing olih pra wadua prajurit Idané ngarepang yudha, magpag sepengrawuh Prabhu Watugunung. Wiakti Sang manggalaning yudha kalih sampun mapadu ajeng ring palagan. Santukan rumasa Sang Prabhu Watugunung nénten prasida ngasorang Batara Wisnu , punika sané mawinan Sang Prabhu Watugunung nunas mangdané yudha ring palagan kaurungan, miwah kagentosin antuk yudha utama sastra paraga, mapalemah antuk nebusin cecimpedan. Yening singgih Batara Wisnu prasida nebag, Sang Prabhu Watugunung ngangken kaon tur misadia kasedayang, asapunika taler, yéning Batara Wisnu nénten prasida nebag daging cecimpedan Sang Prabhu Watugunung, para dewata ring Suralaya patut pranata tur nyukserahang widiadari makasami pacang kanggén rabi oleh Sang Prabhu Watugunung.

Ida Batara Wisnu sang sampun dibia caksu, uning ring kahanan atika, wartamana, nagata, punapi malih wantah marupa tebag-tebagan, wiakti kengin nagingin pinunas Prabhu Watugunung. Riantukan asapunika, kadi kadropon Sang Prabhu Watugunung ngamedalang cecimpedan sekadi puniki: "Wenten punyan-punyanan alit turmaning lemet sakewanten mawoh mageng, sakewanten taler wénten punyan-punyanné mageng mawoh alit, napike punika?"

Cecimpedan punika digelis raris kacawis olih Ida Bhatara Wisnu, sekadi rumasa tan kahanan pikewuh. Sané kebaos punyan-punyanan malit tur lemet inggih punika wit sumangka. Samaliha punyan-punyanan mageng mabuah malit boya wénten sios wit bingin. Santukan sampun tiling panyawis Ida Batara Wisnu, Sang Prabhu Watugunung winaluya togog lolohin nénten prasida ngandika, rumasa ring raga sampun kaon. Ida Batara Wisnu sahasa ngejuk miwah nakep Sang Prabhu Watugunung turmaning kabayang-bayang miwah kapantig-pantigang raris ring rahina Soma Umanis Sang Prabhu Watugunung seda. Rahina sedan Sang Prabhu Watugunung kawastanin Sandung Watang.

Benjang semengné rahina Anggara Paing, layon Sang Prabhu Watugunung kapaid-paid olih Dewa Lumanglang, duaning asapunika rahina inucap kawastanin rahina paid-paidan. Ring rahina Budha Pon rauh Sang Buda, Prabhu Watugunung kauripan, sakewanten wantah kadauh santukan kasedayang malih olih Ida Batara Wisnu. Rikala rahina Sukra Kliwon, Ida Batara Siwa uning ring sedan Ida Sang Prabhu Watugunung, raris kauripang. Ri ayate Ida Batara Wisnu jagi nyedayang Prabhu Watugunung, raris katambakin olih Ida Batara Siwa. Nenten kalugra malih kasedayang.

"Uduh ceing Sang Hyang Wisnu, ede buin cening niwakang danda pati, apang ada kanggon satua di mercepada!", asapunika pangandika Ida Batara Siwa.

"Singgih Ratu Batara panguluning dewata. Prabhu Watugunung wiakti agung dosan ipuné. Meme anggénipun kurenan. Boyake punika pratiwimba kaon?" Batara Wisnu sekadi purun nulak baos Ida Batara Siwa.

"Uduh beneh.. beneh cara atur ceningé, Bapa negesang ané jani. Buin pidan jé, tusing pesan dadi pianak nganten ngajak reramé. Ila-ila dahat, apaan ento ngeletehin gumi, memurug sesana panumadian!", teges pangandikan Ida Batara Siwa.

Bhatara Wisnu kandugi mastu Sang Prabhu Watugunung; "Ih iba Watugunung, baan gedé dosan ibané, nira wastu iba. Jaksumat, apang ngenem bulan iba ulung".

Prabhu Watugunung pramania raris matur, "SInggih Ratu Batara titiang ngiring wacana druené. Yening dados titiang mangda ulung ring segara, mangdané jagate panes, punika ngawinan titiang nénten kadinginan. Pradené titiang labuh ring lemah sané tuh utawi pategalan, mangde wénten sabeh ring jagaté, punika ngawinan titiang nénten kepanesan".

Pinunas Prabhu Watugunung kadagingin. Panumayané punika sané ngawinan satunggil ngenem sasih Sang Watugunung runtuh, taler ngawinan watek wukuné urip sami para Dewata somia. Batara Siwa kerta nugraha, wukuné sami kaurip nyabran rahina redité. Ngawit saking rahina redite wénten pawilangan wuku tigang dasa. Sangkaning pinunas Sang Hyang Narada majeng ring Batara Siwa, raris Batara Wisnu kapanikayang mangda tedun ngupapira jagate saha daging ipun. Napi malih ri kalaning jagate pacang ngamungguhang pralaya, mangdané Batara Wisnu tedun ngawatara, ngeraksa jagate sami. Punika sané mawinan jagate saha daging ipun mawali becik sekadi kawiaktinyané sané sampun-sampun. Arsan Batara sané katinutin, Sang Hyang Siwa sané ngawinan punika sami.

Pustaka[uah | uah wit]

  1. Budiasa, Sobat. "Satua Mebasa Bali: Prabhu Watugunung". Rare Angon. Kaaksés 2021-09-26.