Layangan

Saking Wikipédia
Ilustrasi konstruksi layangan sederhana.
Museum Layangan ring Johor, Malaysia.
Layangan be-bean

Layangan malakar saking tiing utawi lidi sané katukub sareng plastik utawi kain. Lianan ring punika wénten taler benang sané kaanggén ngulur layangannyané mangda prasida makeber. Yéning sampun masan anginné baret akeh jadma Bali utamannyané sané lanang ngeberang layang-layang. Layangan puniki madué makudang-kudang aran inggihnyané layangan coték, layangan pecukan, layangan bé-béan, layangan dempi, layangan kedisan, layangan kedis kandik miwah layangan janggan. Cenik kelih, bajang tua makejang demen ngeberang layangan ngantos wénten lomba malayangan sané kalaksanayang nuju sasih sané anginnyané becik.[1]

Mangkin ring Bali taler kamargiang festival layangan sané kaéh kasarengin olih para sekaa trun-truni sané wénten ring banjar sajebag jagat Bali. Festival layangan kalaksanayang ring pasisi mangda ngamolihang genah sané jimbar tur dangan ngamolihang angin ri kala ngeberang layangan.[2]

Lelintihan[uah | uah wit]

Layangan katemuin kapertama ring Asia, yadiastun asal tepat ipun wantah prasida kacawang. Panggambaran layangan pinih kuna maasal saking lukisan goa aab mésolitik ring Nusa Muna, Sulawesi Kelod Kangin, Indonésia, mapinanggal 9500–9000 warsa SM.[3] Punika ngambarang soroh layangan sané kaaranin kaghati [id], sané mangkin kantun kaanggén olih Krama Muna modérn. Layangan puniki ketah kakeberang 7 rahina, sesampun punika kapegatang mangda ngidang bébas, manados aturan majeng sané sampun padem.[4] Layangan puniki kakardi saking don kolopé (ubi alas) antuk layar utama, kulit tiying manados bingkai, miwat serat manas alas sané kapintal manados tali, yadiatun layangan ring aab modérn sampun nganggén tali.[5]

Ring Cina, layangan kanikayang manados panemuan pantatwa Cina abad ka-5 Mozi (taler Mo Di, utawi Mo Ti) miwah Lu Ban (taler Gongshu Ban, utawi Kungshu Phan). Lakaran sané becik anruk pangardian layangan sampun kasedia rumasuk kain sutra antuk lakaran layar; sutra halus sané kuat tensil tegeh antuk kakeberang; miwah tiying antuk bantang sané kuat miwah ingan. Warsa 549 M layangan kertas sampun kakeberang, krana kacuteet pinaka warsa punika layangan kertas kaanggén manados séwala. Wewitan Cina kuna miwah abad patengahan ngambarang layangan kaanggén ngukur doh, nguji angin, ngangkat jadma, ngicain cihna, miwah komunikasi antuk operasi militér. Layangan Cina pangawit ipun kalontah marupa datar (tan ngabungkuk) miwah ketah marupa pasegi lantang. Ring unttat, layangan tan paikuh kadagingin garis busur antuk negtegang. Layangan kahiasin antuk gegambaran mitologis miwah tokoh kasub; wénten kajangkepin antuk senar miwah empritan antuk ngardi swara musik ri kala ngindang.[6][7][8]

Sesampun kakenalang ring India, layanangan selanturné manadosné make.bang dados layangan laga, sané kauningin antuk patang ring India, ring dija panyiuan kakeberang saban warsa ring festival sekadi Makar Sankranti.[9]

Layangan kauningin ring sajebag Polinésia, nganti Selandia Anyar, layangan antropomorfik sané malakar saking kain miwah taru kaanggén ring upacara kaagamaan antuk aturan majeng para déwata.[10] Tradisi layanagn Polinésia kaanggén olih antropolog antuk mikolehin gambaran indik pamahbah tradisi "primitif" Asia sané kayakinin wénten sadurungné ring Asia.[11]

Layangan telat teka ring Éropa, yadiastun spanduk sekadi kaos batis angin kauningin miwah kaanggén olih jadma Romawi. Carita layangan kapertama kabakta nuju Éropa olih Marco Polo ring ungkur abad ka-13.[12][13] Konrad Kyeser nganikayang layangan naga ring Bellifortis sawatara 1400 Maséhi.[14] Yadiastun layangan ring pamahbah kaanggep manados kasenengan kémanten, ring abad ka-18 miwah ka-19 sampun kaanggén panelitian ilmiah.[12]

Ring 1752, Benjamin Franklin ngawedar situnggil parandika indik ékspérimén layangan antuk ngabuktiyang pinaka tatit hawanan olih listrik.

Layanagn taler dados kautama ring panelitian Wright masemeton, miwah liyanan, ri kala dané ngembangang pesawat kapertama ring ungkur warsa 1800-an. Makudang désain matiosan saking layangan makta manusa sampun kakembangang. Période saking 1860 nganti sawatara 1910 manados "aab kaamasan layangan ring Éropa".[15]

Ring abad ka-20, akéh désain layangan anyar kakembangang. Puniki rumasuk layangan tan paikuh Eddy, layangan tétrahedral, kampid Rogallo, layangan kereta luncur, parapoil, miwah wasa layangan.[16]

Cingak taler[uah | uah wit]

Galéri[uah | uah wit]

Suratan[uah | uah wit]

  1. "Layang-layang yang Dijaga Kelestariannya di Bali". Etnis - Warta Identitas Bangsa (ring Inggris). 2019-10-11. Kaaksés 2021-05-15.
  2. Dada (2012). "Chinese Inventions - Layang Layang , Abad 4-5 SM". Budaya Tionghoa.
  3. "Kaghati, World's First Kite". Go Celebes!. Kaaksés 24 July 2019.
  4. Bieck, Wolfgang (July 2002). ""The First Kiteman" -Proof by a prehistoric cave-painting in Indonésia". Kaarsipin saking versi asli tanggal 8 Séptémber 2017. Kaaksés 24 July 2019.
  5. Salikha, Adelaida (2 June 2018). "The Top 10 Must-Know Facts About The World's First & Oldest Kite". Seasia. Kaaksés 24 July 2019.
  6. Needham 1965, p. 576–580
  7. Sarak, Sim; Yarin, Cheang (2002). Khmer Kites. Cambodia: Ministry of Culture and Fine Arts. ASIN B005VDYAAW.
  8. Kite Flying for Fun and Science, 1907, The New York Times.
  9. Tripathi, Piyush Kumar (7 January 2012). "Kite fights to turn skies colourful on Makar Sankranti - Professional flyers to showcase flying skills; food lovers can relish delicacies at snack huts". The Telegraph. Calcutta, India.
  10. Tarlton, John. "Ancient Maori Kites". Kaarsipin saking versi asli tanggal 15 October 2011. Kaaksés 19 October 2011.
  11. Chadwick, Nora K. (July 1931). "The Kite: A Study in Polynesian Tradition". Journal of the Royal Anthropological Institute. 61: 455–491. doi:10.2307/2843932. ISSN 0307-3114. JSTOR 2843932.
  12. 12,0 12,1 Anon. "Kite History: A Simple History of Kiting". G-Kites. Kaarsipin saking versi asli tanggal 29 May 2010. Kaaksés 20 June 2010.
  13. Needham 1965, p. 580
  14. Ley, Willy (December 1961). "Dragons and Hot-Air Balloons". For Your Information. Galaxy Science Fiction. pp. 79–89.
  15. "Archived copy" (PDF). Kaarsipin saking versi asli (PDF) tanggal 2020-06-30. Kaaksés 2018-06-12.CS1 maint: archived copy as title (link)
  16. "History of Kites". Kaarsipin saking versi asli tanggal 26 April 2012. Kaaksés 18 April 2012.
  17. Giant Kite Festival in Higashiomi Archived 2015-05-26 at the Wayback MachineNHK(video)

Pranala jaba[uah | uah wit]