I Dongding

Saking Wikipédia


Aksara Latin
     
I Dongding
Satua
AranI Dongding
Data
NegaraIndonésia
WewidanganBali

Satua I Dongding (aksara Bali: ᵒi​doŋdiŋ) inggih punika silih tunggil satua Bali.[1]

Daging satua[uah | uah wit]

Di désa anu ada anak cerik madan I Dongding. Ia ubuh bapa, idup di pondok ngajak méméné ané sedeng beling gedé. Né jani katuturang méméné I Dongding nyakit. Oraina I Dongding ngalih Kaki Balian apang ada nulungin ngelekadang.

"Dongding, Dongding, kemu jani cai majalan, alihang mémé balian, mapan mémé nyakit. Alihang mémé I Kaki Balian ané umahné maraab ambengan, de pesan cai ngalih I Kaki Balian ané umahné maraab duk. Yan to alihang cai mémé, sing buungan mémé lakar mati. Ingetang pesan nyen pabesen méméné nénénan, eda cai engsap”.

Masaut I Dongding, “Nah mé, jani i cang lakar majalan ngalih I Kaki Balian. Ngijeng nyén mémé jumah”. Laut ngdébras I Dongding majalan nuju umahné I Kaki Balian.

Tusing kacaritayang pajalan I Dongdingé, sagét jani ia suba teked diwangan umahné I Kaki Balian ané maraab ambengan. Ditu ia kauk-kauk uli diwangan,

“Kaki, Kaki Balian…, ada kaki jumah..? Tulungin ja mémén i cangé sedeng nyakit. I cang orahina ngalih Kaki…!”.

Ping telu, ping pat I Dongding makaukan diwangan umahné I Kaki, tusing mase ada anak majlawatan.

Buin I Dongding kauk-kauk ditu, “Kaki.., Kaki.., dija kaki ngoyong i cang orahina ngalih Kaki!”.

Sagét ada pisagané nyautin, “Wéé…nyén to kauk kauk diwangan geleh kanti kuluké ngongkong? I Kaki Balian ya sing ada jumah, uling ibi ya nak matulung di désa dauh tukad, buin mani mara ya I Kaki mulih”.

Sebet kenehné I Dongding, dija men ia jani ngalih balian anggon nulungin méméné ané sedeng nyakit. Makelo ia mapangenan diwangan umahné I Kaki. Inget ia tekén ada I Kaki Balian ané umahné maraab duk. Bes sanget sayangné tekén méméné, pedalema méméné nyakit, engsap ia tekén pabesen méménipuné ituni. Kemu lantas ia majalan nuju umahné I Kaki Balian ané maraab duk.

Sing katuturang kénkén pajalan I Dongdingé, sagét ia suba teked di umah I Kaki Balian ané maraab duk. Tusing ia ngeh tekén pabesen mémén ipuné ituni, nak tuah I Kaki Raksasa ngelah umahé ané maraab duk. Ditu lantas ia kauk-kauk, “Kaki, Kaki Balian, ada kaki jumahan? I cang lakar ngidih tulung”. Lantas ada anak mamunyi magerem, kaliwat serem nganti nundun bulun kalong ipun I Dongding.

“Wééiihh…., nyén… nyén totonan kauk-kauk diwangan…, kanti geleh cicingé ngongkong..! Kletek-kletek tulangné, nyanggel-nyanggel isiné, manis-manis getihné”.

Mara ningeh munyi amonto prajani jejeh I Dongding, nanging wanénanga masih ia masaut, “Tiang…tiang I Dongding, cucun kakiné jumah kaja, tulungin ja tiang, mémén tiangé jumah nyakit..”

Masaut I Kaki Raksasa, “Oohh…nah…nah, nyanan nyanjaang kaki kar kemu, jani cening mulih malu. Anggo paciri dija umah ceningé apang kaki nawang, to ada oot pesak di tabunané, jemak brérétang uli diwangan umah kakiné nganteg di umah ceningé..!”

Suba kéto lantas majalan jani I Dongding mulih. Brérétanga oot pesaké uli diwangan umahné I Kaki Raksasa kanti diwangan umahné. Teked jumah capatina ia tekén méméné,

“Ooh, suba ja cai teked jumah Dongding. Men balian ané cén bakatang cai orin nulungin mémé?”

Masaut I Dongding, “Kéné Mé, i tuni cang suba ngalih I Kaki Balian ané umahné maraab ambengan, kéwala I Kaki tusing ada, ia anak luas, buin mani koné mara teka. Dadinné, I Kaki Balian ané umahné maraab duk alih I cang”.

Mara amonto I Dongding masaut, makesiab méméné, “Aduh..! Lacur, lacur mémé.., mati.., mati.. mémé jani. Lakar tadaha kén I Kaki Raksasa!”. Mara lantas ia inget tuah ngalihang mambaan mati méméné, prajani jejeh I Dongding. “Aduh, kénkén men abet tiangé jani Mé..,sing tawang tiang to I Kaki Raksasa, nyanan nyanjaang I Kaki ngorahang mai, kénkén jani abet tiangé Mé?”. “Duh, Dongding, Dongding, engkebang san mémé né jani cening. Yan sing kéto, sing buungan mémé lakar mati!”. Masaut I Dongding, “Nah, yén kéto, jani mémé lakar engkebang icang di betén ketungané, eda pesan mémé uyut, apang tusing tawanga tekén I Kaki Raksasa”. Lantas ménggalan I Dongding nekep méméné aji ketungan. I Dongding lantas ngalih tongos mengkeb apang tusing ketara ban I Kaki Raksasa. Menék ipun di punyan nyuhé mengkeb”.

Gelisang satua, galahé suba sanja saru mua, sagét teka I Kaki Raksasa ka umahné I Dongding. Makejang anaké tusing bani pesu, ané maraanné negak-negak di rurungé makejang mengkeb. Mara ningeh munyin tungked I Kaki Raksasané dogén makejang pada jejeh. Gledug..! Kréngséng…, Gledug … Kréngséng..! Duh luihan kén ulungan nyuh aijeng munyin tungkedné I Kaki Raksasa, magejeran kanti guminé bana.

“Béh.., béh… né ked dini muncuk brétbétan oot pesaké, né jeg dini suba umahné I Dongding..!”, kéto I Kaki Raksasa ngarenggeng.

Ditu lantas I Kaki kauk-kauk ngaukin I Dongding, “Cening, cening, Dongding, dija cening ngoyong? Dadi suwung umah ceningé? Dija mémén ceningé ané nyakit? Aruh.., suba mabo mén Dongdingé nénénan, kletek-kletek tulangné, nyanggel-nyanggel isiné, manis-manis getihné”. Ngrégéh I Kaki Raksasa mamunyi.

Ngejer ipun I Dongding jejeh nepukin I Kaki Raksasa uli duur punyan nyuhé. Bokné gémpél, calingné rénggah, makalung jejeron. Glibah-glibeh tepukin ipun I Kaki Raksasa di natahé sada kauk-kauk. Mémén I Dongdingé suba jejeh pesan di betén ketungané, jejeh yan badinganga ketungané tekén I Kaki Raksasa.

“Yeh.., dija ya I Dongding nénénan? Adi suwung umahné, koné méméné nyakit! Nah.., nah.., sambilang ngantiang dini kar negak malu”, keto ngarenggeng I Kaki Raksasa. Maplingsagan lantas I Kaki Raksasa di natahé. Ditu lantas I Kaki Raksasa ngejukin kutunné. Mapan marasa genit sirahné, magasgasan ia di natahé, ulung kutunné pabrarak, pisaha di natahé, sakéwala tusing mati-mati kutuné. Kemu lantas ngojog I Kaki Raksasa ka ketungan, lantas di duur ketungané pisah-pisaha kutuné, sambilanga ngalih-ngalin kutu buin. Sabilang kutuné gedé-gedé bakatanga pisaha di duur ketungné. Klentang.., klentang..! kéto munyin kutuné ané pisaha. Ngedil, kanti ping keti I Kaki mingseg kutu ditu, belah lantas ketungané ento. Makesiab ia. Tepukina lantas méméné I Dongding ditu. “Béh.., béh! Dong dini nyai engkebanga mén Dongdingé. Mai.., mai…, mén Dongding, koné nyai nyakit? Dong mai paekang iban nyainé, Kaki ja nulungin nyai nyakit!”

“Sampunang.., sampunang nika tiang tadaha kaki!”. Ngejer, ngeling mémén I Dongdingé. Ditu lantas Mén Dongding kasaup tekén I Kaki Raksasa laut katadah. Kadirasa abedik tusing masisa isiné, tulang-tulangné mabrarakan. Suba kéto mulih lantas I Kaki Raksasa égoh-égoh.

Di subané I Kaki Raksasa mulih, tuun I Dongding uli punyan nyuhé, timpuhina tulang-tulang méméné, ngeling ipun ngasih-asih. Kauikina lantas timpal-timpalné, “Iih.., cai semut-semut ajak makejang, tulungin jani icang, punduhang tulang-tulang mémén icangé, ané patut di lima pejang di lima, ané patut di batis pejang di batis!”. Buka katuduh Widhi, jeg prajani semut-semuté mapunduh, munduhang tulang-tulang méménné. Di subané mapunduh ditu I Dongding nyupat tulang-tulang méméné. Manik sakecap, buin idup mémén ipuné sekadi jati mula. Kleming-kleming peningalan méméné bangun, “Yéh.., cening, cening Dongding, adi buin mémé idup? Kadén mara mémé suba tadaha tekén I Kaki Raksasa?”. Masaut I Dongding, “Sing Mé, tusing ada apa, uli tuni mémé sirep dini, sing ada nyén mai, mirib mémé ngipi ladné. Nah né jani mémé ngijeng jumah, da kija-kija nyen, icang lakar pesu malu”. Kéto ia masaut ngengkebang kasujatiané.

Kasatuaang jani, pesu lantas I Dongding nuju umahné I Kaki Raksasa. Di pajalanan, ada timpal-timpalné nepukin. Ané simalu nepukin I Lelipi. Matakon I Lelipi, “Ih.. Dongding, lakar kija cai magéson-gésonan?”. Masaut I Dongding, “Icang lakar ngutang-ngutang lampah, apa men artin icang idup, ngelah mémé bapa suba mati. Jani icang lakar ka umahné I Kaki Raksasa lakar ngematiang ia, mapan ia ané ngranaang idup icangé kekéné”.

“Nah lamun kéto icang bareng Dongding, eda cai majalan padidi, cang lakar nutug cai!” kéto pesautné I lelipi.

Di pejalanan buin ia matemu ngajak I Celedu, I Taluh Berek, I Tai Mising, I Jaum, miwah I Pemanteg. Majalan lantas ajaka nenem nutut pejalané I Dongding ka umahné I Kaki Raksasa. Gelisang satua, suba sagét petengé ento I Dongding ajak timpal-timpalné teked di umahné Kaki Raksasa. Ditu ia ngéka daya apang nyidaang ngematiang I Kaki Raksasa. “Nah, timpal-timpal jak makejang, jani dumin icang cai gegaén. Cai jaum ngoyong di kasurné I Kaki Raksasa, cai Cledu di galengné, cai Taluh Berek ngoyong di jalikané, cai Lelipi di cedoké tengilang awaké, cai Tai Mising di natah paonné, siduri cai Pemanteg ngoyong di sampingné Tai Mising. Né jani antiang malu I Kaki Raksasa apang pules, mara iraga nyalanang daya”. Kemu lantas timpal-timpalné I Dongding nuju tongos ané orahina tekén I Dongding.

Né jani, I Kaki Raksasa lakar pules. Mara negak di pesaréané sagét ada nusuk jitné. I Cledu lantas nyinget tendasné I Kaki Raksasa. “Aduh…, apa nénénan ada di kasuré nusuk jité? Né apa buin jeg nyinget sirahé?”. Bangun lantas I Kaki Raksasa lakar nyemak sentir di samping jalikané. Mara I Kaki ngenjit sentiré, mekeplug I Taluh Berek ngenénin matan I Kaki Raksasané. Ngrasa pedih matané, ngénggalang nyemak cédok lakar anggona ngalih yéh anggo masugi. Mara nyujuh cédok sagét cotota ia kén I Lelipi. Makesiab I Kaki makecos ngenjekin I Tai Mising, nyerod lantas ulung maglebug di natahé. Siduri I Pemanteg laut ngaplokin tendasné I Kaki Raksasa kanti makecrot isin polonné. Mati I Kaki Raksasa di umahné padidi. Suba lantas kéto I Dongding ngajak timpal-timpalné nyemak sakancan kasugihan I Kaki Raksasané, abana mulihné. Ané Jani I Dongding idup bagia ngajak méméné.

Nah, kéto katuturan anaké ané demen madaya corah suba pasti lakar nemuang karma phalané.

Pustaka[uah | uah wit]

  1. Sudiatmika, I. Wayan Adi (2014-08-04). "I Dongding – Basa Bali". ...blog nak belog... (ring Inggris). Kaaksés 2021-09-11.