Empu Prapañca

Saking Wikipédia
Prapañca
ꦩ꧀ꦥꦸꦥꦿꦥꦚ꧀ꦕ
EmbasDhang Acarya Nadendra
Majapahit
Mabangsa Majapahit
Wastan liyananWinada, Empu Prapañca, Mpu Prapanca
PakaryanPangawi
Pendeta Buddha
Dharmadyaksa Kasogatan
Karya terkenalKakawin Nāgarakṛtâgama (1365)

Empu Prapañca (taler kauningin antuk Dang Acarya Nadendra) inggih punika silih tunggil pangawi sastra jawa sane nyeneng ring abad 14 duk jaman Majapahit. Dane minab nenten ja pangawi manten nanging dane taler mpu sane pinih kasub duk punika. Parab dane kauningin ring Indonesia modern pinaka pangawi Kakawin Nāgarakṛtâgama sane kasub.

Prapañca ngripta kakawin puniki duk nunas pasayuban ring raja Rājasanagara sane kasub antuk parab Hayam Wuruk.[1] Kocap manut dane, dane dumun naenin dados dharmādhyakṣa kasogatan utawi penghulu agama Buddha ring karaton. Yadiastun asapunika, indik puniki katungkasin utawi nenten kacumpuin olih pakar Sastra Jawa Kuno, minakadi Th. Pigeaud miwah P.J. Zoetmulder.

Nama samaran[uah | uah wit]

Sejarawan Slamet Muljana percaya Prapanca punika wantah wastan samaran utawi nenten wastan sane sujati, manut lengkara maparab Prapañca ring Nagarakrtagama. Manut sejarawan Hadi Sidomulyo, wastan sujati Prapañca inggih punika Dhang Acarya Nadendra, sane terdaftar pinaka dharmadyaksa ring kasogatan ring Prasasti Canggu 1358 M duk pamrentahan Hayam Wuruk, miwah Prasasti Sekar sane kamedalang makudang-kudang warsa pungkuran. Ajin dane inggih punika Dhang Acarya Kanakamuni, dharmadyaksa sane ngicen jabatan majeng ring okan dane wusan ngayah telung dasa tiban langkung. Nadendra ngentosin wastane paragan dados Winada wusan kasuudang saking jabatan dane, sangkaning lek kelangan jabatan pinaka dharmadyaksa karaton.

Wastan Prapañca wantah wastan pinaka pangawi (nama pena) sane kaanggen ring Kakawin Nāgarakṛtâgama, maarti "bingung". Saking wastan "Prapanca" prasida baan nyelehin indik wastan sujati pangawi punika saking limang aksara, pancaksara. Wusan dane nenten madue jabatan, dane meneng ring desa Kamalasana ring bongkol gununge (Nagarakretagama pupuh 95/3), genah dane ngripta kakawian dane. Wenten malih sane narka indik ajine Prapanca inggih punika Acarya Nada, sane ngaryanin prasasti Wuware warsa 1289, nanging indik puniki durung prasida kabuktiang.

Sira sujatine Prapanca kantos mangkin durung prasida kauningin, nanging dane ngambarang ragane ring Negarakretagama Pupuh 96: Prapanca punika pra limang siki/ cirine: raosne banyol/ Pipine tembem/ peningalane ngeliep/ kedekne ngakak. Bes sanget beler ia, tusing patut tuutin/ belog, tusing nuutin isin tutur/ Nyaratang pamimpin sane uning tatwa/ sepatutne terus ia jagur jitne.

Prapanca idup ring zaman Majapahit sedeng jaya, sangkaning asil perluasan wewengkon ring dura Jawa nuutin ajahan politik ekspansif Kertanegara sane kamargiang olih Mahapatih Gajah Mada.

Referensi[uah | uah wit]

  1. "Nama Sebenarnya Penulis Nagarakrtagama". Historia - Majalah Sejarah Populer Pertama di Indonesia (ring Inggris). Kaaksés 2019-12-13.

Pranala luar[uah | uah wit]

  • Tafsir Nagarakrtagama. Slamet Muljana
  • Napak Tilas Perjalanan. Hadi Sidomulyo