Bhatara Kala Ngaruruh Tetadahan

Saking Wikipédia


Aksara Latin
     
Bhatara Kala Ngaruruh Tetadahan
Satua
AranBhatara Kala Ngaruruh Tetadahan
Data
NegaraIndonésia
WewidanganBali

Satua Bhatara Kala Ngaruruh Tetadahan (aksara Bali: bhatarakalaṅaruruḥtĕtadahan·) inggih punika silih tunggil satua Bali.[1][2]

Daging satua[uah | uah wit]

Kaceritayang wénten pandita maparab Bhagawan Bhrgu, malinggih ring Pesraman Bhrgu Asrama. Ida madué putra kalih diri lanang istri. Sané lanang maparab Sang Bharata, sané istri maparab Diah Adnyawati. Ida Sang Bhatara Kala sedek Ida sungsut kebekang ring kayun, eling ring raga lacur, wireh medal ring kalaning rahina Saniscara Kliwon Wuku Wayang, minab nenten wangdé Ida pacang katadah olih Bhatara Kala, reh wénten panugrahan Bhatara Ciwa pecak, "Yan ada anak embas utawi lekad di Ukun Wayangé, wenang Bhatara Kala nadah."

Irika raris Sang Bharata kaparisudha olih ajin Ida, Bhagawan Bhrgu. Sangkaning kaparisuda punika Ida mapesengan Sang Sudha. Yadiastun sampun kaparisuda, taler nenten nyidayang Ida Bhatara Nilakantha, tan urungan Ida katadah olih Ida Bhatara Kala.

Kaceritayang sané mangkin, Ida Sang Hyang Kala rawuh ngungsi genah Sang Bharata, "Yadiastun sampun kaparisudha olih Peranda Agung, tan pariwangdé katadah den ngong Bhatara Kala apan durung anglukat anyapuh leger."

Gelisang carita Sang Sudha kauber olih Ida Bhatara Kala, ngalor, wetan, kidul, kulon, kaja, kelod, kangin, kauh Ida malaib setata tutu urina olih Ida Bhatara Kala. Risedek wénten anak wusan mayadnya, ada luhu madugdug ditu Sang Sudha mengkeb, nepak ring ron ikang kayu mengkeb ring betén don kayuné. Irika raris Ida Bhatara Kala kebingungan tur ngandika,

"Kija lakuné Sang Sudha mengkeb, mara pesan ia dini klimpang-klimpeng."

Bhatara Kala amilet Sang Sudha, ngebitin luhu-luhu. "Beh ditu Sang Sudha mengkeb tur buin ia melaib." Duka tur brangti Ida Bhatara Kala, kepastu anaké sané munduhin luhu, apang sing sida karya. Ento awinan uli jani yang munduhang luhu patut kenyutin.

Rikanjekan Sang Sudha melaib, ring margi kapanggih raris wang angwangun karya atiwa-tiwa, ada anak Ngaben: Irika mengkeb ring tugelan tiyingé. Keaksi olih Bhatara Kala tukang wadahé ngerancang wadah tur kodina. Sang Sudha mengkeb di song tiyingé. Sané mangkin kacaritayang Ida Bhatara Kala ngambil tugelan tiyingé ané pagelilik, teka ditu Sang Sudha mengkeb, mara dakepa, makadadua bolong tiyingé. Maan galah melaib Sang Sudha malih. Beh, keliwat duka Ida Bhatara Kala tur mastu tukangé apang bingung, sangkalaé uli jani tukangé tusing dadi numanang tiying mabolong maka duang aneh. Yan ada tiying mabolong maka duang aneh, apang encaké. Yan sing keto apang enu bukuné aneh.

Gelisang satua surup Ida Sang Hyang Surya, wenginé rauh, sedeng becik wénten Mangku Dalang sedek ngewayang. Irika raris Sang Sudha mengkeb, macelep ké bumbung genderé, kegiat Ida Bhatara Kala amrih Sang Sudha. Dalang munggah, suar kagantung tur kaenyitin miwah genderé ketabuhang, gending pangendang Surya, Dalang nabdabang linggihnya mangda becik, tur matuturang abah suar, kelir miwah gedongnya. Puput becik, tur sampun syaga sampakaran wayangring arep Dalangé.

Mara menek Dalangé deseké olih Ida Bhatara Kala takonina.

"Ah, ah Mangku Dalang, daki kita wani angrigit, siapa kita paweh nugraha? Weruh kita ring Dharma Pewayangan? Yan tan kita weruh, katadah kita mangke"

"Wih Jero Dalang, kenken dadi Jeroné bani ngewayang, enyen Jeroné ngemang panugran. Uning Jeroné ring Dharma Pawayangan, yan sing Jeroné nawang, jani Jeroné katadah olih Ida Bhatara Kala."

Raris Ki Mangku Dalang nimbal matur saha nyembah panganjali Om Swastiastu. "Singgih Ratu Bhatara Kala, awinan tityang purun ngewayang, sangkaning panugran Ida Bhatara Iswara, semaliha titiang uning ring daging Dharma Pawayangan punika. "Bhatara Kala nakenin malih, "Wih Jero Dalang indayang pidartayang sapakakas Jeroné makejang, apa ento?"

Mangku Dalang matur malih, "Suar titiangé rumawak Ida Bhatara Surya, mawinan galang. Gadebong maawak titi utawi tanah. Kelir maawak embang. Katengkong utawi tutuan anggén titiang memé bapa sané ngardi titiang."

"Ah, ah, paman Mangku Dalang, dadi nganggo gender patpat? Ngudiang sing dadua, dadi patpat, apa ento?" Risampuné malih wénten renteh petaken Ida Bhatara Kala, raris nyawis minakadi Ki Mangku Dalang. " Ratu Bhatara Kala, gender titiangé patpat punika nyaman titiangé poka patpat, inggih punika Anggapati, Merajapati, Banaspati, miwah Banaspati Raja."

"Ah, Paman Mangku, sajeroning Dalang Uttama, tan tulus anadah Jeroné." Duaning sampun telas pedartan Dharma Pawayangané raris wusan Bhatara Kala ngulgul Ki Mangku Dalang. Mewali raris Ida Bhatara Kala mulat ngrereh Sang Sudha malih. Risampuné puput Dalangé ngawayang, raris Sang Sudha melaib malih, kemaon terus kauber olih Ida Bhatara Kala. Sang Sudha angepeking gesing matub di tengah tiyingé ané samah, "Kenkenang ngalih amoné samahné miwah empet punyan tiyinge".

Kacritayang sané mangkin Sang Prabhu Arjuna Sahasra Bahu madeg jagat Mayaspati. Dia Adnyawati miwah Sang Sudha pacang tangkil ring Ida Sang Prabhu. Digelis Sang Sudha miwah Diah Adnyawati rauh ring Puri miwah parek saha matur banban halus, "Inggih Ratu Sang Prabhu, titiang Diah Adnyawati, belin titiangé Sang Sadhu pernah kaputra olih Ida Bhagawan Bhrgu."

Sang Arjuna Sahasra Bahu mataken, "Uduh Dewa Sang Jegeg, mai pahekan apa mawinan Idewa kadi pranagata rawuh mariki, napi wénten karya, napi jagi rereh? Durus nikayang!"

Diah Adnyawati matur, "Ratu Sang Prabhu mawinan titiang nagkil nunas tulung ring I Ratu, mangda I Ratu sueca ring titiang, Ratu Sang Prabhu, puniki wénten titiang madué nyama maadan Sang Bharata, ipun lekad ring rahina Saniscara Kliwon Wuku Wayang, nanging sampun kaparisudha antuk titiang madué aji, Ida Bhagawan Bhrgu, taler kauber olih Ida Bhatara Kala, mangkin ipun Sang Bharata deriki ring jajahan druen palungguh Cokor I Ratu, mangkeb ring tengah tiyingé atub. Pinunas titiang mangda Cokor I Ratu sueca tur lédang nyedayang Ida Bhatara Kala, mangda wangda madué nyama katadah olih Ida. Samalihé, yen sampun seda Ida Bhatara Kala, titiang pinaka panebusan Ipun, ambil titiyang anggén rabi."

Ri Wawu samangkana ling Diah Adnyawati, irika suka Sang Arjuna Sahasra Bahu, apti amejahaken Sang Hyang Kala. Kadi asapunika atur Diah Adnyawati, irika lédang pekayunan Sang Arjuna Sahasra Bahu nabdabang pacang mayuda, ngasorang miwah ngematiang Sang Hyang Kala.

Gelisang cerita, Sang Hyang Kala sareng Sang Arjuna Sahasra Bahu sampun mesiat, siaté ramé pisan, bah Sang Hyang Kala ketanahé muncrah rahnyané kepititis bahongnya antuk panah Sang Arjuna.

Risampun padem Sang Hyang Kala, mengandika Ida Sang Arjuna Sahasra Bahu,

"Ah...ah kita Kala, pejah kita, mangké ring wayabya ungguhana, wus kita angrabeda." Bhatara Kala, jani tiang nyupat ngematiang I Dewa maang Dewa linggih, kaja kauh linggih Déwané, suud Dewa ngerabeda."

Pustaka[uah | uah wit]

  1. Budiasa, Sobat. "Satua Mebasa Bali : Bhatara Kala Ngaruruh Tetadahan". Rare Angon. Kaaksés 2021-09-27.
  2. "Pupulan Satua Bali" olih I Ketut Kerinana, Mpd