Wana

Saking Wikipédia
Wana ring Taman Nasional Bali Kawan
Wana ring Indonésia

Wana (aksara Bali: wana)​ utawi Alas[1] (aksara Bali: halas·) punika sawidang tanah kadominasi olih taru.[2] Panyatusan dépinisi wana kaanggén ring sajebag guminé, sajeroning patiosan sekadi kakerepan taru, tegeh taru, pawigunaan genah, status legal miwah kawigunaan ékologis.[3][4][5] Organisasi Pangan miwah Partanian nganikayang wana manados genah sané jimbar ipun langkung saking 0,5 héktar antuk taru-taru ipun tegeh langkung saking 5 méter miwah katutup kanopi langkung saking 10 persén, utawi taru sané prasida nganti ambang punika in situ. Asapunika tan rumasuk genah sané akéhan kaanggén partanian utawi pawigunaan genah pakotaan.[6] Nganggé dépinisi puniki, FRA warsa 2020 nemuin pinaka wana magenahin 4,06 miliar héktar utawi sawatara 31 persén saking daratan guminé ring warsa 2020, menawi pasebaran ipun tan rata ring guminé.[7]

Wana pinaka ékosistem daratan sané dominan miwah kasebar ring sajebag guminé.[8] Langkung saking atenga wana ring guminé wantah katemuin ring limang negara (Brasil, Kanada, Cina, Rusia, miwah Amérika Serikat). Wana akéh nyané 45 persén magenah ring wewengkon tropis, kasarengin olih boréal, iklim sedeng miwah domain subtropis.[9]

Wana mapunia 75% saking produksi primér bruto biospér gumi, miwah madaging 80% biomassa entikan ring gumi. Produksi primer resik kacawang nganti 21,9 gigaton karbon ngawarsa antuk wana tropis, 8.1 antuk wana iklim, miwah 2.6 antuk wana boréal.[8]

Wana ring lintang miwah kategehan sané matiosan, miwah sareng curah sabeh taler panguapan sané matiosan[10] ngawentuk bioma sané sanget matiosan: wana boréal ring nampek Kutub Kalér, wana tropis ayub miwah wana tuh tropis ring nampek ékuator, miwah wana maiklim sedéng ring garis lintang tengah. Wawengkon antuk tegeh sané langkung condong ngadukung wana sané pateh sekadi ring genah garis lintang sané langkung tegeh, miwah akéh nyané curah sabeh mingaruhin komposisi wana.

Wana gambut ring Kabupatén Indragiri Hulu, Sumatra, Indonésia. Awénan kaanggén nyuh sawit.

Wewengkon wana punika 49 persén kantun tileh, punika 9 persén katemuin ring tugelan-tugelan antuk akedik utawi tan pasambungan. Wana sabeh tropis miwah wana soroh konipéra boréal pinih akedik katugel, asapunika wana tuh subtropis miwah wana samudra subtropis rumasuk pinih katugelan. Kirang langkunh 80 persén saking wewengkon wana guminé katemuin ring petak-petak sané langkung saking 1 yuta héktar. 20 persén sisané magenah ring langkunh 34 yuta tugelan ring sajebang guminé - makéhan kirang saking 1.000 héktar.[11]

Krama manusa miwah wana saling mingaruhin indik rwa bineda utawi becik miwah tan becik.[12] Wana nyadiayang jasa ékosistem antuk manusa miwah mawiguna manados genah wisata. Wana taler mingaruhin kakenakan kramané. Wana adat manados genah dresta miwah budaya prasida ajeg.[13]

Pustaka[uah | uah wit]

  1. Partami, Ni Luh; Sudiana, I Madé; Sukayana, I Nengah; Purwiati, Ida Ayu Mirah (2016), Kamus Bali-Indonésia (édisi ka-3), Balai Bahasa Bali, p. 15 & 784
  2. "Forest". Dictionary.com. Kaarsipin saking versi asli tanggal 19 October 2014. Kaaksés 2014-11-16.
  3. Schuck, Andreas; Päivinen, Risto; Hytönend, Tuomo; Pajari, Brita (2002). "Compilation of Forestry Terms and Definitions" (PDF). Joensuu, Finland: European Forest Institute. Kaarsipin (PDF) saking versi asli tanggal 5 June 2015. Kaaksés 2014-11-16.
  4. "Definitions: Indicative definitions taken from the Report of the ad hoc technical expert group on forest biological diversity". Convention on Biological Diversity. Kaarsipin saking versi asli tanggal 19 December 2014. Kaaksés 2014-11-16.
  5. "Forest definition and extent" (PDF). United Nations Environment Programme. 2010-01-27. Kaarsipin saking versi asli (PDF) tanggal 2010-07-26. Kaaksés 2014-11-16.
  6. Global Forest Resources Assessment 2020 – Terms and definitions (PDF). Rome: FAO. 2018.
  7. The State of the World's Forests 2020. In brief – Forests, biodiversity and people. Rome: FAO & UNEP. 2020. doi:10.4060/ca8985en. ISBN 978-92-5-132707-4.
  8. 8,0 8,1 Pan, Yude; Birdsey, Richard A.; Phillips, Oliver L.; Jackson, Robert B. (2013). "The Structure, Distribution, and Biomass of the World's Forests" (PDF). Annu. Rev. Ecol. Evol. Syst. 44: 593–62. doi:10.1146/annurev-ecolsys-110512-135914. Kaarsipin (PDF) saking versi asli tanggal 7 August 2016.
  9. The State of the World's Forests 2020. In brief – Forests, biodiversity and people. Rome, Italy: FAO & UNEP. 2020. doi:10.4060/ca8985en. ISBN 978-92-5-132707-4.
  10. Holdridge, L.R. Life zone ecology (PDF). San Jose, Costa Rica: Tropical Science Center.
  11. The State of the World's Forests 2020. In brief – Forests, biodiversity and people. Rome, Italy: FAO & UNEP. 2020. doi:10.4060/ca8985en. ISBN 978-92-5-132707-4.
  12. Vogt, Kristina A, ed. (2007). "Global Societies and Forest Legacies Creating Today's Forest Landscapes". Forests and Society: Sustainability and Life Cycles of Forests in Human Landscapes. CABI. pp. 30–59. ISBN 978-1-84593-098-1.
  13. Apa itu Hutan Adat?, Aliansi Masyarakat Adat Nusantara, kaaksés 3 Méi 2021