Tari Payung

Saking Wikipédia

Tari Payung inggih punika silih tunggil tarian tradisional sane prasida kasolahang olih pragina sane akehnyane genap.Pragina sane nyarengin pentas saking 3 pasang. Sasolahan puniki ngawit kaloktah duaning Siti Agam saking Bukittinggi. Raris duk warsa 1960, sasolahan puniki dahat kaloktah. Nenten wantah sajeroning krama Minangkabau kemanten, sakwentanten taler krama sane wit saking wawidangan tiosan. [1]

Babad[uah | uah wit]

Manut Arsip Perpustakaan Universitas Negeri Medan, Tari Payung karipta kirang langsung duk warsa 1600 Maehi miwah nenten kauning sapa sira pangriptannyane.[2] Panglimbak Tari Payung wenten paiketannyane antuk seni drama sane sering kapentasang ring masa kolonial. Tiosan jalan cerita, drama punika kajangkepin antuk lawakan miwah sasolahan. Tari payung manados silih tunggil sane kasolahang pinaka pajangkep sajeroning drama inucap. Tiosan punika, Tari Payung manados selingan saking cerita siki ka cerita sane tiosan sajeroning drama. Pangawitnyane, Tari Payung kasolahang nenten madue agem-ageman koreografi. Koreografi Tari Payu katata olih Muhammad Rasyid Manggis sane pinaka lulusan Normal School ring Bukittinggi. Rasyid Manggis ngamargiang penataan koreografi Tari Payung ring periode 1904-1920. Perjuangan dane kalanturang olih Siti Agam sane pinaka sawitrannyane daweg ngranjing. Siti Agam puniki nglimbakang Tari Payung manados seni koreografi sane ngangkat tema pasawitran teruna-teruni. Cerita ring Tari Payung kaanutin antuk kahuripan remaja kota sane malancaran ka Sungai Tanang ring Bukittinggi.[3]

Cerita sane wenten sajeroning Tari Payung sampun nganutin kahuripan anak anom ring wawidangan kota miwah sampun lempas saking awig-awig. Wenten taler sane menarik saking sasolahan puniki, inggih punika makasami pragina sane masolah inggih punika para pragina istri. Peran sane sapatutnyane kasolahang antuk anak lanang kagentosin antuk anak istri. Rumasuk taler pangiring musik miwah panabuh musik.

kabudayaan Minangkabu jaman dumun nenten ngicenin anak istri ngamargiang parikrama ring sisi Umah Gadang. Indiki puniki sane manados pikayunan Siti Agam ngwangun organisasi istri sane kawangun duk warsa 1924. Organisasi punika mawasta Serikat Kaum Ibu Sumatera. Raris wusan punika, Siti Agam manados pimpinan majalah.

Siti Agam matatujon ngangkat derajat anak istri rumasuk rumasuk ka widang seni malarapan antuk Drama Toonel. Utawi ring Basa Melayu, toonel sane ketah kauningin antuk basandiwara.

Manut Damir Idris pinaka silih tunggil murid Siti Agam, dane maosang gurune punika pinaka silih tunggil anak istri sane kaping singgih ring Minangkabau. Dane sane kapertama masolah ring duur panggung. Siti Agam taler pinaka anak istri sane menata ulang Tari Payung. Dane taler sareng nyolahang sasolahan inucap ring drama toonel sane kasutradarain olih dane praragan. [1]

Panglimbak[uah | uah wit]

Tari Payung kalimbakang malih olih Aariaman sane taler ketah kauningin antuk Saliasih. Dane pinaka silih tunggil murid sane wit saking Normal School. Dane asekolahan sareng Siti Agam miwah Muhammad Rasyid. Sakewanten dane lebih nguda. Dane raris nyusun tari tradisional inucap antuk makarya pabinayan. Sakewanten, makasami inti sane wenten ring sajeroning sasolahan punika tetep pateh.

Tiosan Saliasih, Ins Kayutaman nenten pinaka murid ring Normal School sareng nglimbakang Tari Payung. Wenten taler tokoh tiosan sane madue utsaha sajeroning nglimbakang tari payung, inggih punika Sjotian Naan miwah Djarmis Sutan Bagindo. Utsaha sane kamargiang olih Sjotian Naan inggih punika ngicenin pauahan warna ring sasolahan Tari Payung sane wit saking cerita utawi kabar rakyat.

Improvisasi sane kamargiang ring sasolahan puniki sampun ngutamayang simbol-simbol identitas wawidangan Minangkabau. Yadiastun kantun mawates sajeroning busana miwah dagingnyane. Tiosan Sjotian, Djarnis Sutan Bagindo taler ngamargiang pauahan. Sakewanten pauahan inucap tetep nganutin pola saking Tari Payung sane sampun wenten. Dane wantah ngamargiang pauahan ring wentuk dimensi tekstual utawi aspek internal sane wenten ring sajeroning sasolahan inucap.

Wusan punika, Tari Payung taler ngalamin dinamika horizontal. Utamannyane saking murid-murid Sjofian, inggih punika Sjofyani Yusuf, Gusmiati Suid, miwah Hoerijah Adam. Tokoh inucap madue peran sane matiosan sajeroning nglimbakang Tari Payung manut kreasi soang-soang. Kawentenan pauahan sane sampun kamargiang kantos mangkin, pauahan sane kamargiang olih Sjofyani Yusuf pinaka silih tunggil pauahan sane pilih kaloktah. [1]

Busana[uah | uah wit]

Busana sane kanggen olih para pragina istri inggih punika pangangge adat Melayu nganutin adat Minang minakadi baju kurung utawi kebaya miwah kain songket, taler nganggen iasan ring duur inggih punika mahkota sane mawarna emas. Raris para pragina lanang nganggen busana minakadi baju lengen panjang, celana panjang sane mawarna asiki, sarung songket miwah kopiah Melayu.[4]

Properti[uah | uah wit]

Pajeng[uah | uah wit]

Properti sane kanggen ring Tari Payung inggih punika payu utawi pajeng. Pajeng puniki kanggen olih para pragina lanang sajeroning masolah. Makna saking properti puniki pinaka perlindungan saking alaki rabi sajeroning ngamargiang pasomahan.[5]

Senteng[uah | uah wit]

Pragina istri ring Tari Payung puniki nganggen selendang pinaka properti sasolahan. Makna saking nganggen senteng inggih punika pinaka paiketan tresna sane suci miwah satyaning alaki rabi. Raris mkana tiosan pinaka cihna sayaga anak istri sajeroning ngwangun pasomahan. Kanta pragina lanang jagi kakilit senteng olih pragina istri.[5]

Pangiring[uah | uah wit]

Pangiring Tari Payung nganggen alat musik marupa rebana, akordeon, gendang, miwah gamelan khas Melayu. Yadiastun sampun ngamalmin pauahan, Tari Payung tetep ngajegang alunan musik iringan sane khas mamurda Babendi-bendi. Tembang puniki nyritayang indik alaki rabi sane sedek malila cita miwah bulan madu ka Sungai Tanang.[6]

Pola Lantai[uah | uah wit]

Pola lantai sane wenten ring sajeroning Tari Payung rumasuk nenten meweh. Sane patut kauratiang inggih punika pragina istri miwah pragina lanang mangda nenten mapalu sajeroning masolah. Properti pajeng miwah senteng sane kanggen taler mangda nenten mapalu. Raris, akeh pragina sane wenten sajeroning pola lantai akehnyane tigang pragina, sakewanten taler prasida kasolahang sareng akeh. Sane pinih utaa inggih puniki pragina patut mapasangan. [1]

Gerak[uah | uah wit]

Gerakan Tari Payu kakawitin olih pragina lanang. Gerakan punika mirip minakadi silat khas Minangkabau. Pragina lanang raris ngamargiang gerakan mine lirik payung-jalan, raris mengayun pajeng mapasangan. Gerakan tiosan inggih punika siek putra tusuak, malelo puta lua, roda memayung, miwah maelo putra dalem.

Ring inti sasolahan, gerakannyane kabaktayang olih pragina istri sane akehnyane genep utawi saling mapasangan. Raris, pragina jagi ngamargiang akeh gerakan, minakadi melirik senteng-jalan. Raris ngwentuk lingkaran 4 sane mapasangan, miwah ngaungang senteng. Raris, pragina istri sane mengayunkan senteng saking kiri-kanan, utawi tungakliknyane. Senteng taler diayunkan ka samping miwah ka ajeng taler ungkur.

Ring panguntan sasolahan puniki kamargiang olih makasami pragina Tari Payung, inggian lanang miwah istri. Para pragina mamargi mapasangan antuk ngwentuk huruf C. Rari para pragina mapasangan mawali antu ngwentuk huruf S, raris ngwentuk lingkaran sinambi ngamargiang gerakan mapalianan senteng miwah pajeng.[5]

Pustaka[uah | uah wit]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Azizah, Laeli Nur (2023-01-08). "Sejarah, Makna, Properti & Asal Tari Payung - Gramedia". Gramedia Literasi (ring Indonesia). Kaaksés 2023-03-06.
  2. Aisyah, Novia. "Tari Payung: Sejarah dan Asal Usulnya". detikedu (ring Indonesia). Kaaksés 2023-03-06.
  3. Media, Kompas Cyber (2022-03-02). "Tari Payung dari Sumbar: Sejarah, Gerakan, Pola Lantai, dan Properti Halaman all". KOMPAS.com (ring Indonesia). Kaaksés 2023-03-06.
  4. "Mengenal Tari Payung Dari Sumatera Barat". EGINDO (ring Inggris). 2021-03-19. Kaaksés 2023-03-06.
  5. 5,0 5,1 5,2 FITRI (2022-10-14). "TARI PAYUNG : Sejarah, Properti, Asal, Gerakan dan Pola Lantai". RomaDecade (ring Indonesia). Kaaksés 2023-03-06.
  6. Media, Kompas Cyber (2022-10-26). "Tari Payung: Gerakan, Pola Lantai, Properti, Iringan, dan Maknanya Halaman all". KOMPAS.com (ring Indonesia). Kaaksés 2023-03-06.