Pengalantaka

Saking Wikipédia

Pengalantaka utawi Pangalantaka punika parumusan miwah pakem antuk nikain purnama miwah tilem sané kawéntenang ring kalénder Bali sané marupa Suryacandra, manados paraméter utawi panyarengan antuk manentuang rahian becik miwah nénten. Pananggalan kalender Bali punika penanggalan konvénsional, teges ipun nénten kekeh mawit astronomi sekadi kalénder maséhi, rumasuk nénten kekeh mawitin kalénder Saka Jawa, menawi campuhan kakalih punika kasarengin kawikanan tradisional krama Bali sané nguningayang, asapunika kaadegang pengalantaka sané maindikan “matematis, sistematis, géograpis, miwah réligius” manados acuan utama antuk krama Bali ring déwasa ayu. Pengalantaka punika dadosné keanggén ring upacara agama, pawiwahan, partanian, pawangunan, maritim, miwah sané liyané. Kawéntenang pengalantaka utawi pananggalan kalénder Bali ngewantu krama Bali antuk nguningayang padéwasaan sané patut.[1]

Lelintihan[uah | uah wit]

Panetepan Purnama-Tilem ring kalénder Caka kadasarin paitungan pengalihan Purnama-Tilem kaaranin pengalantaka sané katetapang saking paruman sulinggih ring Besakih, 25 Juli 1998, antuk rumus pangalantaka Eka Sungsang nuju Paing. Panutan rahina Purnama-Tilem inggih punika wewaran miwah pawukon, sané katata antuk sistematis.

Panetapan sasih ring kalender Caka Bali nganggén rumus Mala-Masa utawi Pangerepeting-Sasih. Paindikan punika katetapang mawit asil saking paruman sulinggih ring Watukaru tanggal 18 Séptémber 2001. Panutan sasih punika tategakan Tilem-Kasanga mawit géograpis ring genah Bajeging Surya, pacang satata ring sasih Maret, asapunika taler tategakan Tilem.[2]

Ceciren[uah | uah wit]

Paitungan Purnama-Tilem mawit astronomi yusa sasih saking Tilem nuju Tilem 29 rahina, 12 jam, 44 menit sané nganikayang asasih, ketah kabunterang manados 29,5 rahina. Antuk kumulatip yusa sasih kaitung 29 utawi 30 rahina. Ring kalénder sané nganggén Candra-Purana yusa sasih kaitung 29 rahina utawi 30 rahin maselingan.

Kawéntenan 2 purnama utawi 2 tilem asasih prasida kawéntenang ring maséhi, mawinan yusa sasih matiosan sareng yusa sasih maséhi. Punika ring sasih Bali nénten prasida kawétenang 2 purnama, menawi prasida ring sasih masehi, sekadi ring 1 Méi 2007 Purnama Jhista miwah 31 Méi 2007 Purnama Sadha, utawi 1 Désémber 2009 Purnama Kaenem, 31 Désémber 2009 Purnama Kapitu taler 1 Oktober 2020 Purnama Kapat miwah 31 Oktober 2020 Purnama Kalima. Yadiastun ketekan, tatanan Purnama-Tilem punika kakardi matematis miwah sistematis ring galah iteran 100 warsa. Ring wariga kakait sareng upacara Ékadasa Rudra ring Bali.

Tegtegan Tilem Katiga mawit géograpis ketah ring sasih Séptémber. Antuk punika genah Purnama Kapat nénten patut ring sasih Oktober, menawi kawéntenang ring Séptémber utawi Oktober. Asapunika Purnama Kapitu nénten patut ring sasih Januari menawi kawéntenang ring sasih Désémber utawi Januari. Sané sampun kapastika Tilem Kapitu wantah wénten ring sasih Januari. Asapunika taler wariga ring kalénder maséhi nénten patut ring sasih sané pateh, menawi pastika wénten ring sasih Bali sané pateh. Paindikan punika manadosang rangkepan sistematika Kalénder Caka Bali.[2]

Pustaka[uah | uah wit]

  1. (Indonésia) Pengalantaka, Acuan atau dasar penetapan Purnama, Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan Républik Indonésia, kaarsipin saking versi asli tanggal 2022-12-05, kaaksés 1 Désémber 2020
  2. 2,0 2,1 (Indonésia) I Gedé Marayana (10 Januari 2010), SURAT PEMBACA: Purnama-Tilem yang Benar dan "Rajaning-Sasih", Bali Post, p. 6

Pranala jaba[uah | uah wit]

Pawacenan Pangalantaka ring YouTube