Satua Bali

Saking Wikipédia
Aksara Latin
     
Gambar satua Pedanda Baka olih I Ketut Gedé ring Universitas Leiden
Paribasa Belanda (The Dutch Proverb) olih Pieter Bruegel the Elder, 1559
Satua wong Éropa, Nak Cening matudung Barak, Little Red Riding Hood; ilustrasi olih Jessie Willcox Smith, 1911

Satua Bali (aksara Bali: satuwabali, basa Inggris: folklore, Basa Indonésia: cerita rakyat) inggih punika carita rakyat sané nglimbak ring Bali. Wénten taler sané maosang satua parajana. Soroh carita sané sampun ketah duk ilu. Satua Bali puniki nglimbak ring Bali pinaka sastra lisan nénten madaging peséngan utawi aran sang sané ngawi. Satua Bali nénten kauningin ipidan kakaryanin. Wénten kirang langkung 171 satua sané sampun kapupulang olih Penyuluh Basa Bali.[1]

Ring Wikipédia puniki sampun wénten 210 satua sané kapupulang saking makudang-kudang sumber.

Soroh Satua[uah | uah wit]

Satua-satua ring Bali dados kaparak pitung soroh inggih punika

  1. Satua sami soroh buron (fabel), umpami: Sang Lutung-Sang Kekua, I Empas tekén I Angsa, Cicing tekén Kambing, Lutung tekén Kambing.
  2. Satua buron miwah manusa, umpami: Crucuk Kuning, Siap Selem, Tantri Kamandaka, I Botol tekén I Samong, Ni Diah Tantri, Cangak Mati Lobané, Pan Cubling, Angling Darma.
  3. Satua manusa miwah manusa, umpami: Pan Balang Tamak, I Belog, I Dempu Awang, Pan Ketumpit, Pan Bungkling, Ni Wayan Taluh, Pan Angklung Gadang, Durma, miwah Anak Agung di Mesir.
  4. Satua déwa miwah manusa, umpami: I Lengar, I Bintang Lara, Bagus Diarsa, Raré Sigaran, I Sigir Jadma tuah Asibak, Raja Pala.
  5. Satua déwa miwah raksasa, umpami: I Tuung Kuning.
  6. Satua déwa miwah buron, umpami: Ni Diah Tantri, Tantri Kamandala.
  7. Satua manusa, déwa miwah buron, umpami: Cupak Grantang, Bawang Kesuna.

Ring Bali satua puniki nglimbak kantos mangkin. Alit-alit ngamolihang paplajahan indik satua ring sekolah taler makéh lomba-lomba utawi pacentokan masatua Bali sané kalaksanayang mangda prasida nangiang kayun alit-alité masatua Bali.

Cecirén[uah | uah wit]

Cecirén satua Bali ri kala masatua ring alit-alité inggih punika :

  1. Peséngan (adan, wastan) sang pangawi nénten kauningin utawi kengkebang, nénten kaunggahang (anonim).
  2. Madué unteng satua sané patut rereh suksmané (satua makulit, makna tersirat) sekadi : pendidikan, piteket, pitutur, filsafat, agama, sosial, adat, sekala, niskala miwah sané lianan)
  3. Nganggén kruna pamahbah: ada koné tuturan satua, ada koné orah-orahan satua.
  4. Nganggén kruna: lantas, laut, suud kéto, suba kéto, pamuput, goak maling kuud-satua bawak suba suud.
  5. Yan kasatuayang wénten kruna panyambung “Maan’!
  6. Teges sané kasinahang (unténg satua, téma) sané patut katulad indik: pendidikan budi pakerti, tata laksana, parisolah, manah, cinta kasih, tresna asih, tulung tinulung, gotong royong, karmaphala.

Pustaka[uah | uah wit]

  1. Bali, Nusa. "171 Judul Satua Bali Dikumpulkan Penyuluh Bahasa Bali". www.nusabali.com (ring Inggris). Kaaksés 2020-07-30.