Cebur nuju daging

Karsinogen

Saking Wikipédia
Karsinogen sane sampun ketah; arah jaum jam saking duur kiwa: ngroko, alkohol, asbes, ultraviolet radiasi

Karsinogen ( /kɑːrˈsɪnəən/ ) inggih punika agen napi manten sane ngawinang panglimbak kanker . [1] Karsinogen prasida rumasuk bahan kimia sintetis, zat alami, agen fisik sekadi radiasi pengion miwah non-pengion, miwah agen biologis sekadi virus miwah bakteri . [2] Akéhan karsinogen mamargi antuk makarya mutasi ring DNA sané ngusak proses normal sel mangda prasida ngatur pertumbuhan, sané ngawinang proliferasi seluler nénten prasida kakendaliang. [1] Puniki kapanggihang rikalaning proses mecikang DNA sel nenten prasida ngidentifikasi karusakan DNA sane ngawinang cacat punika katedunang ring sel pianak . Kerusakan punika mapupul saking galah ka galah. Puniki katahnyané wantah proses multi-undagan rikala mekanisme pengaturan ring tengahing sel saka kidik kabongkar sané ngawinang pembelahan seluler sané nénten prasida kaselehin. [2]

Mekanisme spesifik anggen aktivitas karsinogenik unik majeng ring soang-soang agen miwah soroh sel. Sakéwanten, karsinogen prasida kakategoriang antuk jimbar, pinaka gumantung ring aktivasi miwah independen saking aktivasi sané mapaiketan sareng kawagedan agen mangda prasida mapaiketan langsung sareng DNA. [3] Agen sané gumantung ring aktivasi relatif inert ring wentuk aslinyané, sakéwanten bioaktif ring angga dados metabolit utawi perantara sané prasida ngrusak DNA manusa. [4] Puniki taler kaloktah pinaka karsinogen sane "malaksana nenten langsung". Conto karsinogen sané gumantung ring aktivasi minakadi hidrokarbon aromatik polisiklik (PAH), amina aromatik heterosiklik, miwah mikotoksin . Karsinogen independen saking aktivasi, utawi karsinogen sane "malaksana langsung", inggih punika sane prasida langsung ngrusak DNA nenten wenten modifikasi ring struktur molekulernyane. Agen puniki katahan ngranjing gugus elektrofilik sané dangan mareaksi sareng muatan negatif bersih molekul DNA. [3] Conto karsinogen sane nenten mapaiketan sareng aktivasi rumasuk sinar ultraviolet, radiasi pengion miwah agen alkilasi. [4]

Galah saking paparan karsinogen kantos panglimbak kanker kauningin pinaka periode latensi . Antuk akehan tumor padat ring manusa periode latensi inggih punika pantaraning 10 lan 40 warsa manut saking jenis kanker. [5] Antuk kanker getih, masa latensi minab cendetnyane kalih. [5] Sangkaning galah latensi sane suwe identifikasi karsinogen prasida nantangin.

Makudang organisasi nitenin taler nitenin bukti ilmiah kumulatif ngenenin indik potensi karsinogenitas zat tertentu. Sane pinih utama inggih punika Badan Penelitian Kanker Internasional (IARC). IARC setata ngamedalang monografi ring dija zat-zat tertentu kaevaluasi antuk potensi karsinogenitasnyane majeng ring manusa lan salanturnyane kakategoriang dados silih sinunggil saking petang kelompok: Kelompok 1: Karsinogenik majeng ring manusa, Kelompok 2A: Minab karsinogenik majeng ring manusa, Kelompok 2B: Kemungkinan Karsinogenik majeng ring manusa: indik karsinogenitasnyane majeng ring manusa. [6] Organisasi sane tiosan sane ngevaluasi karsinogenitas zat minakadi Program Toksikologi Nasional Layanan Kesehatan Masyarakat AS, NIOSH, Konferensi Amerika Ahli Higiene Industri Pemerintah miwah sane tiosan. [7]

Wenten akeh sumber paparan karsinogen minakadi radiasi ultraviolet saking matanai, gas radon [8] sane kamedalang ring ruang bawah tanah paumahan, kontaminan lingkungan sekadi klordekon, andus roko lan ngajeng makudang-kudang soroh ajeng-ajengan sekadi alkohol lan daging olahan . [9] Paparan ring pakaryan pinaka sumber utama karsinogen antuk kirang langkung 666.000 jadma padem nyabran warsa ring sajebag jagat sane mapaiketan sareng kanker sane mapaiketan sareng pakaryan. [10] Manut NIOSH, 3-6% kanker ring sajebag jagat puniki sangkaning paparan pekerjaan. [11] Karsinogen pekerjaan sane sampun mapaiketan becik minakadi vinil klorida lan hemangiosarkoma hati, benzena lan leukemia, pewarna anilin lan kanker kandung kemih, asbes lan mesotelioma, hidrokarbon aromatik polisiklik lan kanker skrotum ring pantaraning sapu cerobong asap ka na.

Cingak taler

[uah | uah wit]

Lis pustaka

[uah | uah wit]
  1. 1,0 1,1 "Carcinogen". www.genome.gov (ring Inggris). Kaaksés 2024-04-16.
  2. 2,0 2,1 "Carcinogenesis". McGraw Hill Medical (ring Inggris). Kaaksés 2024-04-16.
  3. 3,0 3,1 Barnes JL, Zubair M, John K, Poirier MC, Martin FL (October 2018). "Carcinogens and DNA damage". Biochemical Society Transactions. 46 (5): 1213–1224. doi:10.1042/bst20180519. PMC 6195640. PMID 30287511.
  4. 4,0 4,1 Barnes, Jessica L.; Zubair, Maria; John, Kaarthik; Poirier, Miriam C.; Martin, Francis L. (2018). "Carcinogens and DNA damage". Biochemical Society Transactions. 46 (5): 1213–1224. doi:10.1042/bst20180519. PMC 6195640. PMID 30287511. Kaaksés 2024-04-17.
  5. 5,0 5,1 Ladou; Harrison (2014). Current Diagnosis and Treatment Occupational and Environmental Medicine (édisi ka-6th). McGraw Hill Lange. pp. 389–418. ISBN 978-1-260-14343-0.
  6. "IARC Monographs on the Identification of Carcinogenic Hazards to Humans". monographs.iarc.who.int (ring Inggris). Kaaksés 2024-04-17.
  7. "Determining if Something Is a Carcinogen". www.cancer.org (ring Inggris). Kaaksés 2024-04-17.
  8. CDC (2023-12-21). "Radon in the Home". Centers for Disease Control and Prevention (ring Inggris). Kaaksés 2024-04-17.
  9. Underferth, Danielle. "Processed meat and cancer: What you need to know". MD Anderson Cancer Center (ring Inggris). Kaaksés 2024-04-17.
  10. Loomis, Dana; Guha, Neela; Hall, Amy L; Straif, Kurt (August 2018). "Identifying occupational carcinogens: an update from the IARC Monographs". Occupational and Environmental Medicine (ring Inggris). 75 (8): 593–603. doi:10.1136/oemed-2017-104944. ISSN 1351-0711. PMC 6204931. PMID 29769352.
  11. Ladou; Harrison (2014). Current Diagnosis and Treatment Occupational and Environmental Medicine (édisi ka-6th). McGraw Hill Lange. pp. 389–418. ISBN 978-1-260-14343-0.